Microsoft Word 13. Ma'Ruzalar matni

  

 

            JA

yk

 – korxona jami aktivlarining yillik qiymati. 

Moliyaviy  qaramlik  koeffitsenti  (K

mk

)  korxonaning  tashqi  qarzlarga  bog‘liqlik 

darajasini ifodalaydi:  

 

 

 

 

 

Bu yerda: KK – qarz evaziga jalb etilgan kapital qiymati; 

  

 

 

XK – korxonaning xususiy kapitali qiymati. 

Bu ko‘rsatkich qancha yuqori bo‘lsa, korxonaning qarzlari shuncha ko‘p va bankrotlik 

xatari  shuncha  yuqori  bo‘ladi.  Raqobatli  bozor  muhitida  bu  ko‘rsatkich  birdan  yuqori 

bo‘lmasligi maqsadga muvofiq. 

 

 

Qarzdorlik  koeffitsenti  (K

q

)  korxonaning  jami  aktivlari  summasidan  kreditorlarga 

to‘lanishi lozim pul mablag‘lari hajmini ifodalaydi:  

 

 

 

Bu yerda: KK – qarz evaziga jalb etilgan kapital qiymati; 

  

 

 

JA

yk

 –jami aktivlarning qiymati. 

 Bu ko‘rsatkich qancha yuqori bo‘lsa, korxonaning qarzlari shuncha ko‘p va bankrotlik 

xatari  shuncha  yuqori  bo‘ladi.  Raqobatli  bozor  muhitida  bu  ko‘rsatkich  0,5  dan  yuqori 

bo‘lmasligi maqsadga muvofiq. 

Kreditorlarning himoyalanganligi koeffitsenti (K

kx

)  kreditorlarning  berilgan kreditlar 

foizlari to‘lanmasligidan himoyalanganligi darajasini belgilaydi: 

 

 

 

 

 

Bu yerda: SF – soliqlar va foizlar to‘langaunga qadar sof foyda; 

  

 

 

FX –  hisobot davrida foizlarni to‘lash xarajatlari. 

 Bu  ko‘rsatkich  xo‘jalikning  hisobot  davrida  foiz  xarajatlarini  to‘lash  uchun  qancha 

mablag‘  ishlab  topganini  ko‘rsatadi  va  qancha  yuqori  bo‘lsa,  kreditorlar  uchun  shuncha 

muhim hisoblanadi. 

 

 

25.3. To‘lov qobiliyati (likvidlik) ko‘rsatkichlari tahlili 

 

To‘lov  qobiliyati  (likvidlik)  ko‘rsatkichlari    korxonaning  kreditorlar  oldidagi  qisqa 

muddatli  majburiyatlarini  bajarish  uchun  zarur  bo‘lgan  mablag‘lari  nisbatini  ifoda  etadi. 

=

!

=

"

"

#

=

---

Buning  uchun  zarur  bo‘lganda  tezlik  bilan  pul  mablag‘lariga  aylantirish  imkoniyati 

(likvidligi) yuqori bo‘lgan aylanma mablag‘lar asos qilib olinadi. 

Joriy  likvidlik  koeffitsenti  (Kjl)  korxonaning  yil  davomidagi  qisqa  muddatli 

majburiyatlarini  qoplash  uchun  mablag‘lari  yetarli  yoki  yetarli  emasligini  aniqlash  uchun 

ishlatiladi. Bu koeffitsent 1 va 2 sonlari oralig‘ida bo‘lishi maqsadga muvofiq: 

 

Bu yerda: PM  – korxonaning pul mablag‘lari; 

MKk – qisqa muddatli moliyaviy quyilmalar; 

DKs  – sof debitorlik qarzi;  

    TMZ – tovar-moddiy zahiralari; 

              Mkm–  korxonaning qisqa muddatli majburiyatlari. 

Tezkor  likvidlik  koeffitsenti  (Kshl)  korxonaning  qisqa  muddatli  majburiyatlarini 

qoplash uchun likvidligi yuqoriroq mablag‘lari nisbatini aks ettiradi: 

 

 Bu  ko‘rsatkichning  mohiyati  shundan  iboratki,  ayrim  hollarda  qisqa  muddatli 

majburiyatlarni qaytarish muddati tugab, tezda qarzni uzish zarurati tug‘ilganda tovar-moddiy 

qiymatliklarni  pulga  aylantirish  imkoniyati  biroz  chegaralangan,  ya'ni  uni  sotish  jarayoni 

cho‘zilib  ketishi  mumkin.  Hisob  raqami  va  kassadagi  pul  mablag‘lari,  qisqa  muddatli 

moliyaviy  quyilmalar  va  sof  debitorlik  qarzlari  esa  nisbatan  yuqori  likvidli  moliyaviy 

resurslar hisoblanadi. 

Absolyut  likvidlik  koeffitsenti  (Kal)    korxonaning  qisqa  muddatli  majburiyatlarini 

qoplash uchun absolyut likvidlikka ega bo‘lgan pul mablag‘lari nisbatini aks ettiradi: 

 

Sof aylanma kapital korxonaning qisqa muddatli majburiyatlarini qoplash uchun zarur 

bo‘lgan aylanma  mablag‘lari nisbatini aks ettiradi: 

SAK = JA

q

 – QMM 

Bu yerda: SAK – sof aylanma kapital; 

  

 

 

JA

q

– joriy aktivlar qiymati; 

  

 

 

QMM – qisqa muddatli majburiyatlar summasi.