Microsoft Word 127b2635c69e0ccce220d54f0a4d206a612d9bae85273c7ad237f9e445cb2da1

201

. 

                               

201

  “Budjet”  (Tizimi,  tuzilmasi,  jarayoni)  o‘quv  qo‘llanma.  T.S.Malikov,  N.H.Haydarov.  Toshkent.  «IQTISOD-

MOLIYA». 2008 yil.

 

Budjet tasnifi 

Ta’rifi qanday? 

Asosida nima 

yotadi? 

Ma’lim  bir  tizimga  keltirilgan  va  o‘rnatilgan 

tartibda  kod  (shifr)-lashtirilgan  budjet  daromadlari  va 

xarajatlarining bir xil belgilari bo‘yicha ilmiy asoslangan 

iqtisodiy guruhlanishiga budjet tasnifi deyiladi 

 

 

Budjet tasnifining asosida daromadlar bo‘yicha ularning 

manbalari, xarajatlar bo‘yicha esa mablag’larning 

maqsadli sarflanish yo‘nalishlari yotadi 

 

Butun mamlakat masshtabida budjet daromadlari va 

xarajatlarining to‘g’ri rejalashtirilishi va hisobga 

olinishini ta’minlash uchun ular tasniflanadi 

 

 

Nega 

tasniflanadi? 

Nima uchun 

foydalaniladi? 

Davlat budjetini tuzish, ko‘rib chiqish, qabul qilish va 

ijro etish maqsadida budjet ma’lumotlarini yagona bir 

tizimga keltirish uchun foydalaniladi 

 

---

751 

 

 

Tasnif  barcha  darajadagi  byudjetlar  ko‘rsatkichlarining  qiyosiyligini,  ularni 

iqtisodiy va statistik tahlil qilish imkoniyatini ta’minlaydi. 

Byudjet tasnifining ahamiyati shu bilan belgilanadiki, undan: 

  davlat byudjetini tuzish, ko‘rib chiqish, qabul qilish va ijro etishda; 

  byudjet mablag‘larining ajratilishi va ulardan foydalanilishini 

  nazorat qilishda; 

  turli darajadagi byudjetlarning ko‘rsatkichlarini bir-biri bilan 

  taqqoslashda; 

  barcha darajada jamlangan byudjet tizimini tuzishda foydalaniladi. 

Byudjet  jarayonining  samarali  amalga  oshirishda  byudjet  tasnifi  muhim 

ahamiyatga ega. 

Byudjet tasnifi bir qator funksiyalarni bajaradi: 

Birinchidan,    O‘zbekiston  Respublikasi  byudjet  tizimi  yagonaligini 

ta’minlaydi.  O‘zbekiston  Respublikasi  byudjet  kodeksi  byudjet  tizimi  yagonaligi 

tamoyili namoyon bo‘lishining biri sifatida, byudjet tasnifining yagonalidan dalolat 

beradi.O‘zbekiston Respublikasi byudjet kodeksi byudjet tizimi byudjetlari uchun 

byudjet  tasnifining  har  bir  turining  (guruh,  bo‘lim,  modda)  bazaviy  va  yagona 

pozitsiyasini  belgilaydi.  Natijada  barcha  byudjetlar  yagona  sxema  bo‘yicha 

quriladi.  Buning  natijasida  O‘zbekiston  Respublikasi  byudjet  tizimining  barcha 

darajalarida  byudjet  ko‘rsatkichlarining  taqqoslanishi  ta’minlanadi.  Boshqacha 

qilib aytganda, byudjet tasnifining ko‘rsatkichlaridan foydalanib turli byudjetlarga 

ma’lum  manbalardan  qancha  mablag‘lar  kelib  tushmoqda  yoki  qanday 

maqsadlarga  qancha  byudjet  mablag‘lari  sarflanayotganligini  oson  solishtirish 

mumkin. 

Ikkinchidan,  byudjet  tasnifi  byudjetni  tuzish,  tasdiqlash  va  ijro  etishga, 

hamda byudjet hisobotini tuzish va tasdiqlashga yordam beradi.  

---

752