Microsoft Word 12 Foydalanilgan adabiyotlar

1. O’zbekiston ko’ppartiyaviylik tizimining shakllanishi va rivojlanishi. 
O’zbekistonda  demokratik  prinsiplar  va  fuqarolik  jamiyati  talablari  asosida  siyosiy 
partiyalarni tuzish faqat mustaqillik davrida amalga oshirildi. Mamlakatda rivojlangan mamlakatlar 
tajribasi  va  milliy  an’analardan  kelib  chiqib  siyosiy  partiyalaming  jamiyat  instituti  sifatidagi 
maqomi  shakllandi.  O’zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  60-moddasida  siyosiy 
partiyalaming  huquqiy  miiqomi  quyidagicha  belgilangan:  “Siyosiy  partiyalar  turli  tabaqa  va 
guruhlarning siyosiy irodasini ifodalaydilar va o’zlarining demokratik  yo’l bilan saylab qo’yilgan 
vakillari  orqali  davlat  hokimiyatini  tuzishda  ishtirok  etadilar.  Siyosiy  partiyalar  o’z  faoliyatlarini 
moliyaviy  ta’minlanish  manbalari  haqida  Oliy  Majlisga  yoki  u  vakil  qilgan  organga  belgilangan 
tartibda oshkora hisobotlar berib turadilar”. 
O’zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  56-moddasiga  binoan  siyosiy  partiyalar 
“jamoat birlashmalari” sifatida e’tirof etiladi. Mazkur konstilutsiyaning 58-moddasida esa “davlat 
organlari  va  mansabdor  shusslaming  jamoat  birlashmalari  faoliyatiga  aralashishiga,  shuningdek, 
jamoat  birlashmalarining  davlat  organlari  va  mansabdor  shaxslar  faoliyatiga  aralashishiga  yo’l 
qo’yilmaydi”  deyiladi.  Bu  bilan,  birinchidan,  siyosiy  partiyalar  jamoat  birlashmalari  kabi 
jamiyatning  instituti  ekanligi  e’tirof  etiladi,  ikkinchidan,  siyosiy  partiyalaming  davlat  hokimiyati 
organlari  faoliyatiga  aralashishga  yo’l  qo’yilmasligi  konstitutsiyaviy  me’yorlar  bilan  ta’qiqlanib, 
uning davlat hokimiyatiga daxldor emasligi ta’kidlanadi. 
 O’zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  34-moddasida  jamiyatdagi  muxolifiy 
huquqni  himoya  qilish  maqsadlarida  quyidagi  qoida  mustahkamlangan:  “Siyosiy  partiyalarda, 
jamoat  birlashmalarida,  ommaviy  harakatlarda,  shuningdek,  hoidmiyaming  vakillik  organlarida 
ozchilikni tashkil etuvchi muxolifatchi shaxslaming huquqlari, erkinliklari va qadr-qimmatini hech 
kim kamsitishi mumkin emas”. 
1991-yil  14-fevralda  qabul  qilingan  “O’zbekiston  Respublikasida  jamoat  birlashmalari 
to’g’risida”gi  Qonun  mamlakatda  ko’ppartiyaviylik  tizimi  shakllanishining  huquqiy  jihatlarini 
ta’minlab  berishi  natijasida  mamlakatda  yangi  siyosiy  partiyalaming  shakllanish  jarayonlari 
boshlandi.  O’zbekistonda  ko’ppartiyaviylik  tizimini  qaror  topishida  1996-yii  25-dekabrida  Oliy 
Majlis  qabul  qilgan  “Siyosiy  partiyalar  to’g’risida”gi  Qonun  muhim  o’rin  tutdi.  Qonun  17  ta 
moddadan  iborat  bo’lib,  unda  siyosiy  partiyalaming  demokratik  qoidalar  asosida  faoliyat 
yuritishlari  uchun  rivojlangan  mamlakatlar  mezonlari  talablariga  xos  bo’lgan  huquqiy  asoslar 
yaratildi.  Qonunning  5-moddasiga  binoan,  “davlat  siyosiy  partiyalar  huquqlari  va  qonuniy 
manfaatlari  muhofaza  etilishini  kafolatlaydi,  ustavda  belgilangan  o’z  maqsadlari  va  vazifalarini 
bajarishlari uchun ularga teng huquqiy imkoniyatlar  yaratib beradi”. Shuningdek, siyosiy hayotda 
birinchi marta qonunning 12-moddasida siyosiy partiyalarning huquqlari aniq va ravshan ko’rsatib 
berildi: 

---