Microsoft Word 06 Agrar siyosat va oziq ovqat xavfsizligi

2-jadval

O’zbekiston Respublikasida fermer xo’jaliklarining yer uchastkalarini yiriklashtirilgandan keyingi holati to’g’risida

ma’lumot

№	Hududlar nomi	2009 yil			Yiriklashtirilgandan keyin
		Fermer xo’jalikl ari soni, ming	Ajratil gan umumiy yer maydoni, ming gektar	O’rtacha 1 ta fermerga yer mayd., ga	Soni, ming	Yer maydoni, ming gektar	O’rtacha 1ta fermerga yer mayd., ga
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Qoraqalpog’iston Respubliksi	8,8	539,0		4,5	539,0
2	Andijon	18,4	244,9		10,2	244,9
3	Buxoro	15,9	851,9		7,4	851,9
4	Jizzax	14,0	488,7		6,4	487,7
5	Qashqadaryo	29,8	799,3		9,1	799,3
6	Navoiy	6,8	223,7		3,3	223,7
7	Namangan	13,7	276,3		7,3	274,2
8	Samarqand	25,6	507,4		12,2	507,4
9	Sirdaryo	8,2	252,1		4,8	252,1
10	Surxondaryo	14,3	667,3		6,7	667,8
11	Toshkent	19,6	425		7,9	439,3
12	Farg’ona	25,6	331,4		14,7	331,4
13	Xorazm	18,6	240,8		9,8	240,8

4. Quyidagi tushunchalarga izoh yozing.

• 
  agrar siyosat,
  
• 
  agrar bozor,
  
• 
  agrar tarkib,
  
• 
  fanning o’rganish metodlari,
  
• 
  fanning predmeti,
  
• 
  agrar qonunchilik,
  
• 
  ijtimoiy muhit;
  
• 
  soliqlar va soliqqa tortish;
  
• 
  moliya;
  
• 
  agrar bozor;
  
• 
  investisiya;
  
• 
  kredit;
  
• 
  ilmiy texnikaviy va texnologik Faoliyat
  

5. Qo’shimcha topshiriq:

Internet tizimi ma’lumotlariga asoslanib rivojlangan va ayrim rivojlanayotgan mamlakatlarning agrar siyosati vazifalarini aniqlang va uni O’zbekiston agrar siyosati vazifalari bilan taqqoslang. Foydalaniladigan saytlar: www.edu.uz, www.ers.usda.gov, www.ziyo.net, www.osu.edu, www.wur.nl

4. 
   Topshiriqlarning talabalar tomonidan bajarilishini nazorat qilish va yo’l-yo’riqlar berish.
   
5. 
   Topshiriqlarni yechishning asosiy natijalari bo’yicha xulosa va takliflar.
   
6. 
   Savol-javoblar.
   
7. 
   Uyga vazifa.
   

1. 
   O’tilgan mavzuni o’qib chiqish.
   
2. 
   Berilgan tushunchalarga izohlar yozish.
   
3. 
   Mavzu bo’yicha test va krossvordlar tuzish.
   

2-MASHG’ULOT. O’zbekiston Raspublikasi agrar siyosatining mazmuni, maqsadi va asosiy yo’nalishlari.

1. 
   Darsning maqsadi: Agrar siyosatning huquqiy asoslari, agrar tarkib siyosatini va xo’jalik yuritishning samarali shakllarini tanlashning qishloq xo’jalik iqtisodiyotini ko’tarishga qiladigan ta’sirini talabalarga o’rgatish.
   

2. 
   Darsning rejasi:
   

1. 
   O`zbekiston respublikasi agrar siyosatining o`ziga hos hususiyatlari;
   
2. 
   Agrar siyosatning bosqichlari va rivojlanish tamoyillari;
   
3. 
   Agrar siyosatni amalga oshirishning vosita va mexanizmlari;
   
4. 
   Agrar siyosatning tarixiy, huquqiy va institutsional asoslari;
   
5. 
   O`zbekiston Respublikasida agrar siyosatning asosiy yo`nalishlari.
   

3. 
   Darsning ta’minoti:
   

Adabiyotlar: A1; A2; A3; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; X1; X2; X3; X4; X5; X6; X7; X8;
X9; X10; X11 Internet saytlari.

4. 
   Darsning borishi:
   
   1. 
      O’tgan mavzu yuzasidan suhbat.
      
   2. 
      Agrar siyosatning huquqiy asoslari, agrar sohada olib borilayotgan iqtisodiy islohotlar, agrar tarkib siyosati va uning maqsadi, vositalari va elementlari, agrar siyosatda xo’jalik yuritish shakllarini tanlash.
      
5. 
   Talabalarga mustaqil ishlash uchun topshiriqlar:
   

1. 
   Test topshiriqlari.
   

1. O’zaro aloqalar doirasida agrar-siyosiy tadbirlarning yutug’i qanday shartlarga bog’liq bo’ladi?

1. 
   Xarajatlarning pastligi; xorijga chiqish imkoniyatlarining yuqoriligi; aylanma mablag’larni yaratishda davlat hissasining yuqoriligi
   
2. 
   Ekologik toza mahsulot; omillar bilan bog’langanlik; maqsadlar mutanosibligi; texnik ketma-ketlilik; o’z vaqtida bo’lishlik
   
3. 
   Resurslarning cheklanganligi; mahsulot miqdorini oshirish imkoniyatlari
   
4. 
   Kam resurs sarflab ko’proq mahsulot ishlab chiqarishga
   

2. Davlat tomonidan agrar siyosatni tartibga solishning asosiy vazifalari quyidagilar:

   1. 
      Barqarorlashtirish; oziq-ovqat xavfsizligi; iqtisodiy munosabatlarni takomillashtirish; daromadni yaqinlashtirish; ishlab chiqarishni himoyalash
      
   2. 
      Ishlab chiqarishga xorijiy sarmoyadorlarni ko’proq jalb qilish; daromadni umuman cheklamaslik; soliqlarda erkinlikni umuman qo’llamaslik
      

3. 
   Agrar sohaga davlatning aralashuviga yo’l qo’ymaslik lozim
   
4. 
   Agrar siyosatni xorijiy sarmoyadorlar olib borishi maqsadga muvofiq
   

1. Agrar tarkibga asosan quyidagilar kiritiladi:

   1. 
      Omillar tarkibi va taqsimlanishi; ishlab chiqarish tarkibi; agrar sohadagi xo’jaliklar tarkibi; mahsulotlar sotish sohasining tarkibi
      
   2. 
      Fermer xo’jaliklarining umumiy xo’jaliklar sonidagi salmog’i; xo’jaliklar mulkining xususiylashtirish darajasi; yer resurslari tarkibi
      
   3. 
      Ish haqi; sug’urta; soliqlar; kredit; ehtiyot qismlar; rag’batlantirish
      
   4. 
      Fermer xo’jaliklari; dehqon xo’jaliklari; qishloq xo’jalik shirkati
      

2. Agrar tarkibning texnik elementlariga quyidagilar kiradi:

   1. 
      Qishloq xo’jalik korxonalari; ishlab chiqarish omillari
      
   2. 
      Daromad; foyda
      
   3. 
      Turmush darajasi; mehnat shart sharoitlari
      
   4. 
      Foyda; ishlab chiqarish xarajatlari
      

3. Agrar tarkibning iqtisodiy elementlariga quyidagilar kiradi:

   1. 
      Agrar sektor korxonalari; moliya; rag’batlantirish; daromad; foyda
      
   2. 
      Qishloq xo’jalik korxonalari; ishlab chiqarish omillari
      
   3. 
      Turmush darajasi; mehnat shart sharoitlari
      
   4. 
      Davlat; iste’molchilar; qishloq xo’jalik mahsulotini qayta ishlovchilar
      

2. 
   Amaliy topshiriqlar.
   

6. Agrar tarkibning ijtimoiy elementlariga quyidagilar kiradi:

   1. 
      Turmush darajasi; maorif, madaniyat; sog’liqni saqlash; axborot, aloqa
      
   2. 
      Qishloq xo’jalik korxonalari; ishlab chiqarish omillari
      
   3. 
      Daromad; foyda
      
   4. 
      Agrar sektor korxonalari; moliya; rag’batlantirish; daromad; foyda
      

7. Agrar tarkib siyosati maqsadi quyidagilar asosida shakllanadi:

   1. 
      Tabiiy sharoit; ko’p yillik ishlab chiqarish an’analari; ishlab chiqarishni tashkil qilish; sodir bo’ladigan murakkabliklar
      
   2. 
      Turmush darajasi; maorif, madaniyat; sog’liqni saqlash; axborot, aloqa
      
   3. 
      Xorijiy investisiyalarni kiritish imkoniyati; mahsulotlarni ishlab chiqarish xarajatlari darajasi; ish haqi
      
   4. 
      Agrar tarkib siyosatini davlat belgilaydi
      

8. Agrar tarkib siyosatiga ta’sir qiluvchi obektiv omillarga quyidagilar kiradi:

   1. 
      Tarmoqni mavjudlik va tashkil etish xususiyati; bioklimat; mehnat sig’imi; uni qishloq aholisiga mo’ljallanganligi; davlat aralashuvining zarurligi
      
   2. 
      Ishlab chiqaruvchilar; rahbarlar; iste’molchilar
      
   3. 
      Korxona hajmi o’zgarishi; texnik rivojlanish; tadbirkorlikning max-sus omillari; umumiy iqtisodiy rivojlanish; siyosiy o’zgarishlar
      
   4. 
      Korxona; davlat; qishloq aholisi
      

1. 
   Topshiriq. Fermer xo’jaligida qonun hjjatlaridan foydalanish tartibini quyidagi chizmadan tushuntirib bering.
   

2. 
   Topshiriq. Mamlakatimizda xozirgi kunda mavjud bo’lgan agrar sohaning xuquqiy asoslarini aytib o’ting. Bunda fermer xo’jaligini tashkil qilish, uning faoliyatini yuritish va tugatish bilan bog’liq bo’lgan asosiy qonun xo’jatlarini aytib o’ting. (Yozing va qisqacha izoh bering).
   
3. 
   Topshiriq. Xo’jalik yuritishning shakillaridan dehqon, fermer va shirkat xo’jaliklarining o’ziga xos xususiyatlarini, ijobiy-salbiy tomonlarini aytib o’ting.
   
4. 
   Topshiriq. Respublikasizda fermer xo’jaliklarining qishloq xo’jaligidagi o’rni va uni tashkil etish tartibini ayting.
   
5. 
   Topshiriq. Quyida berilgan jadvalni tuldiring. Bunda agrar tarkib elementlarini yozing va izoh bering.
   

1-jadval

Agrar tarkib elementlar

Texnik elementlar:	Iqtisodiy elementlar:	Ijtimoiy elementlar:

6. 
   Topshiriq. Quyida berilgan jadvalni tuldiring. Bunda agrar tarkibga ta’sir etuvchi sube’ktiv va obe’ktiv omillarni yozing va izoh bering.