Microsoft Word 05 Kishlok xujalik mahsulotlar sifati va marketingi

Marketing tizimi 5 
“Р” 
Insonlar 
(kishilar) 
Tovarlar, 
mahsulotlar 
 
Narx 
Tovarni bozorda 
joylashishi 
 
Siljitish 

---

jarayondir.  Baʻzi  tadqiqotchilar  hisoblaydilarki,  qiymat  bu  ishlab  chiqarish  hajmiga  nisbatan 
mahsulot  sifatidir.  Hozir  ham  koʻpgina  korxonalarda  narx  boʻyicha  qarorlar  faqat  moliyaviy 
yondashuv  doirasida  qabul  qilinadi,  yaʻni  xarajatlar  va  rentabellikni  hisoblash  asosida  aniqlanadi. 
Tovarlar yetarlicha differensiallanmagan va shu bilan birga raqobatchilar koʻp boʻlsa, bu vaziyatda 
firmaning  bozor  taʻsiri  sust  boʻlishi  mumkin,  va  odatda,  bozordan  kelib  chiqadigan  narx  qabul 
qilinadi. Firma strategik marketingni qoʻllasa va buning natijasida bozorda kuchga ega boʻlib borsa, 
tabiiyki, bunday holda firma uchun narxni belgilash jarayoni tanlangan strategiya uchun markaziy 
ahamiyatga ega boʻladi. 
Firma  darajasida  narx  ikkilamchi  rol  oʻynashini  unutmaslik  kerak.  Bir  tomondan,  u  talabni 
ragʻbatlantirish  omili  boʻlib  hisoblanadi,  boshqa  tomondan  esa  bir  vaqtning  oʻzida  uzoq  muddatli 
rentabellikning asosiy qurolini ifodalaydi. 
Siljitish.  Talab  va  taklifning  samarali  muvofiqligini  taʻminlash  uchun  bozor  subyektlari 
oʻrtasida  (ayirboshlash  jarayoni)  asosan  firmadan  chiqadigan  axborot  oqimlari  marka  yoki  firma 
daʻvo qiladigan oʻrinni bozorga yetkazishga yoʻnaltirilishi kerak. Buning uchun siljitishning har xil 
kanallari ishlatiladi: tijorat personali, reklama, talabni ragʻbatlantirish va jamoatchilik bilan aloqalar. 
Firma tomonidan qilingan strategik tanlov samarali tadbiq etilishi uchun samarali siljitish tizimi bilan 
qullab-quvvatlangan  boʻlishi  kerak,  aks  holda  tijorat  muvaffaqiyatiga  erishish  ehtimoli  kamroq 
boʻladi.