Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

 

 

10.3. Nomoddiy aktivlar kirimini hisobga olish 

Nomoddiy  aktivlarni  buxgalteriya  hisobida  hisobga  olish  uchun  quyidagi  hisobvaraqlar 

ochilgan: 

0410-«Patentlar, nou-xau va litsenziyalar» 

0420-«Savdo markalari, tovar belgilari va sanoat namunalari» 

0430-«Dasturiy ta’minot» 

0440-«Yer va tabiat resurslaridan foydalanish huquqi» 

0450-«Tashkiliy xarajatlar» 

0460-«Franshizalar» 

0470-«Mualliflik huquqlari» 

0480-«Gudvill» 

0490-«Boshqa nomoddiy aktivlar». 

      Nomoddiy aktivlarning kirim qilinishi quyidagi ko‘rinishlarda bo‘ladi:  

♦  Korxona tomonidan yaratilishi; 

♦  Boshqa korxonalardan sotib olish; 

♦  Tekinga olish; 

♦  Nomoddiy aktivni muassislar tomonidan korxonaning ustav kapitaliga ularning ulushi tarzida 

yoki aktsiyalarning haqini to‘lash hisobiga kiritish. 

Nomoddiy aktivlarni kirim qilishda quyidagi hujjatlar rasmiylashtiriladi: 

♦  Nomoddiy  aktivlar  korxona  tomonidan  yaratilganida  -  nomoddiy  aktivni  barpo  etish 

to‘g‘risidagi  shartnoma;  korxona  rahbarining  barpo  etilgan  ob’ekt  to‘g‘risidagi  hujjatlarga 

maxfiylik  maqomini  berish  va  bu  hujjatlardan  foydalanuvchilar  doirasini  cheklab  qo‘yish  yo‘li 

bilan ob’ektni nou-xau sifatida xizmat yoki tijorat siri rejimini ta’minlash to‘g‘risidagi muhofaza 

hujjati; ob’ektni barpo etishga ketgan xarajatlarni tasdiqlovchi hujjatlar; ob’ektni kirim qilib olish 

to‘g‘risidagi dalolatnoma va baholash dalolatnomasi; 

♦  Pulga sotib olingan taqdirda - huquqlar berilganligi to‘g‘risidagi shartnoma, amalga oshirilgan 

to‘lovlarni tasdiqlovchi hujjatlar, qabul qilib olish dalolatnomasi; 

---

 

♦ 

Tekinga  olingan  taqdirda  -  huquqlar  berilganligi  to‘g‘risidagi  shartnoma,  qabul  qilib  olish 

dalolatnomasi va baholash dalolatnomasi; 

♦  Nomoddiy  aktivni  muassislar  tomonidan  korxonaning  ustav  fondiga  ularning  ulushi  tarzida 

yoki  aktsiyalarning  haqini  to‘lash  hisobiga  kiritilganida  -  ta’sis  hujjatlari,  qabul  qilib  olish 

dalolatnomasi va baholash dalolatnomasi. 

Tegishli shartnomalar asosida korxona mutaxassislari va chetdan jalb etilgan mutaxassislar 

kuchi bilan barpo etilgan nomoddiy aktivlar ob’ektlari 0830-«Nomoddiy aktivlarni sotib olish» 

hisobvarag‘ining  krediti  bilan  korrespondentsiyada  0410-0490-hisobvaraqlar  debeti  bo‘yicha 

haqiqiy tannarxiga qarab nomoddiy aktivlar sifatida kirim qilinadi. 

Boshqa  korxona  va  shaxslardan  sotib  olingan  nomoddiy  aktivlar  0830-«Nomoddiy 

aktivlarni  sotib  olish»  hisobvarag‘ining  krediti  bilan  korrespondentsiyada  0410-0490-

hisobvaraqlar debeti bo‘yicha kirim qilinadi. 

Misol.  «Bobur»  hissadorlik  jamiyati  2001  yil  sentyabr  oyida  qiymati  500000  so‘mlik 

dasturiy  ta’minotni  o‘zga  tashkilotdan  sotib  oldi  va  uni  balansga  qabul  qilib  oldi.  Ushbu 

muomalaga hisobda quyidagicha provodka beriladi: 

♦  Nomoddiy aktiv xarid qilindi: 

D-t 0830-«Nomoddiy aktivlarni sotib olish» - 500000 so‘m                                                                                                

K-t 6990-«Boshqa majburiyatlar» - 500000 so‘m. 

♦  Nomoddiy aktiv balansga qabul qilindi: 

D-t 0430-«Dasturiy ta’minot» - 500000 so‘m 

K-t 0830-«Nomoddiy aktivlarni sotib olish» -500000 so‘m. 

Boshqa korxona  yoki jismoniy shaxslardan tekinga, shuningdek, hukumat organlarining 

subsidiyasi  sifatida  olingan  nomoddiy  aktivlar  8530-«Tekinga  olingan  mol-mulk»  hisobvarag‘i 

bilan korrespondentsiyada 0410-0490-hisobvaraqlar debeti bo‘yicha kirim qilingan sanada ekspert 

yo‘li bilan, bozor qiymati bo‘yicha belgilangan bahoda aks ettiriladi. 

Ta’sischilar  ustav  fondiga  ulush  sifatida  kiritgan  yoki  aktsiyalar  haqini  to‘lash  hisobiga 

bergan  nomoddiy  aktivlarni  kirim  qilish  4610-«Muassislarning  ustav  sarmoyasiga  ulushlar 

bo‘yicha qarzlari» hisobvarag‘i krediti hamda 0410-0490-hisobvaraqlar debetida aks ettiriladi.