Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

9.3. Asosiy vositalar harakatini dastlabki hujjatlashtirish, inventar, analitik va sintetik hisobi. 

Asosiy vositalarning kelib tushishi va xo‘jalik ichida siljishi quyidagi dastlabki hujjatlar bilan 

rasmiylashtiriladi: 

Qurib bitkazilgan bino va inshootlar, aholi yashaydigan uylar va madaniy-maishiy binolarni 

qabul  qilish  asosiy  vositalarni  ¢abul-¢ilish-topshirish  dalolatnomasi(52-shakl)ga  asosan  amalga 

oshiriladi. 

Dalolatnoma  qishloq  xo‘jalik  korxonasi  rahbarining  buyrug‘i  (agrofirmasi  boshqaruvining 

farmoyishi)ga  binoan  tayinlangan  komissiya  tomonidan  tuzilib,  unda  qabul  qilingan  obektning 

qisqacha tavsifi, texnik talablarga muvofiqligi va dastlabki sinovlarning natijalari ko‘rsatiladi. Ayrim 

---

 

chala  qolgan  ishlar  aniqlansa,  ularni  bartaraf  etish  muddatlari  belgilanadi.  Dalolatnoma  xo‘jalik 

rahbari tomonidan tasdiqlanadi va buxgalteriyaga beriladi. Obhektni qabul qilishga dalolatnomaga 

obektga  tegishli  barcha  hujjatlar  ilova  qilinadi.  Yuqori  tashkilotning  farmoyishiga  binoan  boshqa 

korxonalarga berilgan asosiy vositalar ham shunday dalolatnoma bilan rasmiylashtiriladi. Bu holda 

dalolatnoma ikki  nusxada tuziladi. 

Zamonaviylashtirish,  qayta  tiklash  va  kapital  tahmirlashdan  so‘ng  asosiy  vositalarni  qabul 

qilish-topshirish  tahmirdan  chi¢¢an  va  ¢ayta  tiklangan  asosiy  vositalarni  ¢abul  ¢ilish-topshirish 

dalolatnomasi (53-shakl) bilan rasmiylashtiriladi. Bu dalolatnoma ham korxona rahbari (agrofirmasi 

boshqaruvi) tayinlagan komissiya tomonidan, ikki nusxada tuziladi. 

Ko‘p  yillik  daraxt  ko‘chatlarini  ekish  bo‘yicha  tugallangan  ishlar  va  yosh  ko‘chatlarni 

foydalanishga  topshirish  ko‘p  yillik  daraxtlarni  ¢abul  ¢ilish  va  ularni  foydalanishga  topshirish 

dalolatnomasi (54-shakl) bilan rasmiylashtiriladi. 

Sotib  olingan  asosiy  vositalar,  asosiy  podani  to‘ldirish  uchun  sotib  olingan  mollar  mol 

yetkazib  beruvchilarning  schyot-fakturalari,  yuk  xatlar,  qabul  qilish-topshirish  dalolatnomalari  va 

boshqa  hujjatlarga  asosan  qabul  qilinadi.  Bepul  yoki  aybdor  shaxslardan  moddiy  zararni  qoplash 

tartibida  olingan  asosiy  vositalar  qishloq  xo‘jalik  korxonasi  rahbari  (agrofirmasi  boshqaruvi) 

tayinlagan komissiya tomonidan tuzilgan dalolatnomalarga asosan hisobga olinadi. Mahsuldor va ish 

hayvonlar  asosiy  podasiga  yosh  chorva  mollarini  o‘tkazish  chorva  mollarini  guru¦dan-guru¦ga 

o‘tkazish dalolatnomasi(97-shakl)ga asosan rasmiylashtiriladi. 

Asosiy  vositalarning  xo‘jalik  ichida  bir  javobgar  shaxsdan  ikkinchisiga  o‘tish  ixtiyoriy 

shakldagi dalolatnoma bilan rasmiylashtiriladi. 

Asosiy vositalarning xo‘jalikdan chiqarilishi bepul berib yuborish, tugatilishi, sotilishi, tabiiy 

ofat tufayli buzilishi va yo‘qolishi natijasida sodir bo‘ladi. 

Asosiy  vositalarning  keyinchalik  ishlab  chiqarishda  foydalanishga  yaroqsizligini  aniqlash, 

qayta tiklash ishlarini o‘tkazishning imkoni yo‘qligi yoki samarasizligini, asosiy vositalarni hisobdan 

chiqarishga  asos  bo‘ladigan  zarur  hujjatlarni  rasmiylashtirish  uchun  qishloq  xo‘jalik  korxonasi 

rahbari  tomonidan  (aktsiyadorlik  jamiyatlarida  –  aktsiyadorlarning  umumiy  majlisi  yoki  vakillar 

majlisining qarori bilan) doimiy faoliyat ko‘rsatadigan komissiya tuziladi. 

Qishloq  xo‘jalik  korxonasining  asosiy  vositalari  tabiiy  ofat  tufayli  yo‘qolganda  ularni 

hisobdan chiqarish hujjatlari sug‘urta kompaniyasi vakili ishtirokida tuziladi. 

Asosiy  vositalarni  balansdan  chiqarish  uchun  quyidagi  dalolatnomalar  tuziladi:  bino  va