Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

obektlarining iqtisodiy mohiyati orqali ochib beriladi (1.7-rasm).  

 

 

 

 

 

 

Buxgalteriya  hisobining  predmeti  bo‘lib,  xo‘jalik  mablag‘lari  (aktivlar), 

ularning  manbalari  (passivlar)  va  mablag`larning  takror  ishlab  chuqarish 

jarayonidagi doiraviy aylanishi hamda faoliyat natijalari hisoblanadi.  

Buxgalteriya hisobining  

obektlari 

A. 

Xo

‘jalik mablag‘lari 

(asosiy va joriy  

aktivlar) 

B. 

Mablag

‘larning manbalari 

(xususiy kapital, zaxiralar va 

majburiyatlar) 

S. 

Кorxona moliya-xo

‘jalik 

faoliyatida amalga 

oshiriladigan xo

‘jalik 

muomalalari 

---

 

 

1.7-rasm. Buxgalteriya hisobining obektlari 

Xo‘jalik  mablag‘larining  tarkibi  korxonalar  faoliyatining  yo‘nalishiga  bog‘liq  (sanoat,  qishloq 

xo‘jaligi, savdo va h.k.).  

Xo‘jalik  yurituvchi  subekt  aktivlari  (mablag‘lari)  mohiyati,  tarkibi  va  joylanishiga  ko‘ra  ikkita 

guruhga bo‘linadi.  

I. Uzoq muddatli aktivlar.  

II. Joriy aktivlar.  

Quyidagi mezonlarga javob beradigan moddiy aktivlar asosiy vositalar tarkibiga kiritiladi: 

a) xizmat muddati 1 yildan oshiq; 

b)  bitta  birligi  (komplekti)  ning  qiymati  O‘zbekiston  Respublikasida  belgilangan  eng  kam  ish 

haqining 50 barobaridan oshiq bo‘lgan (sotib olish vaqtida) predmetlar. 

Asosiy vositalarga  yer,  yerni obodonlashtirsh, binolar, inshootlar, uzatish moslamalari, mebel va 

ofis  jihozlari,  kompyutyer  jihozlari  va  hisoblash  texnikasi  transport  vositalari,  ishchi  va  mahsuldor 

hayvonlar va hokazo shunga o‘xshashlar kiradi.  

Asosiy  vositalarni  hisobga  olish  uslublari  №5-«Asosiy  vositalar»  nomli  BHMSda  keltirilgan 

(O‘zbekiston Respublikasi Adliya Vazirligida 20 yanvar 2004 yil 1299-raqam bilan ro‘yxatga olingan).  

Uzoq  muddatli  aktivlarga  asosiy  vositalar,  nomoddiy  aktivlar,  uzoq  muddatli  investitsiyalar, 

o‘rnatiladigan asbob-uskunalar, kapital quyilmalar va uzoq muddatli debitor qarzlari hamda kechiktirilgan 

xarajatlar kiradi. Bularning mazmunini tushunish uchun ayrimlariga batafsilroq to‘xtalib o‘tamiz.  

Asosiy  vositalar  –  korxona  xo‘jalik  faoliyatini  yuritishda  uzoq  davom  etadigan  vaqt  mobaynida, 

mahsulot  ishlab  chiqarish,  ish  bajarish  va  xizmat  ko‘rsatish  yoki  ma'muriy  va  ijtimoiy-madaniy 

funksiyalarni amalga oshirish jarayonida foydalaniladigan moddiy aktivlardir.