Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

1.4-rasm. Buxgalteriya hisobining funksiyalari 

1. Axborot (boshqaruv tizimini axborot bilan ta'minlash) funksiyasi. Buxgalteriya hisobining 

boshqaruv  tizimi  va  bozor  munosabatlarini  rivojlantirishdagi  asosiy  funksiyalaridan  biri  axborot  bilan 

ta'minlash funksiyasi hisoblanadi. Bozor iqtisodiyotiga o‘tishning hozirgi bosqichida o‘z vaqtida olinadigan 

haqqoniy iqtisodiy axborotlarning roli va ahamiyati kuchaymoqda. 

Buxgalteriya hisobi tizimi har xil boshqaruv obektlariga – korxona xizmatlari, uning bo‘linmalari 

menejyerlariga  haqiqiy  axborotlarni  yetkazib  beruvchi  muhim  manba  bo‘lib,  ular  ushbu  axborotlardan 

foydalangan holda tegishli boshqaruv qarorlarini ishlab chiqadilar va qabul qiladilar. 

Hisob-kitoblar  ko‘rsatishicha,  iqtisodiy  axborotlar  umumiy  hajmining  70%  idan  oshig‘i 

buxgalteriya axborotlari ulushiga to‘g‘ri keladi. 

Aynan  buxgalteriya  hisobi  tizimi  korxona  mablag‘lari  va  ular  manbalarining  ahvoli  va  harakati, 

xo‘jalik jarayonlari to‘g‘risida korxona moliyaviy natijalari to‘g‘risida umumlashgan (sintetik) va batafsil 

                                                 

1

 O

‘

zbekiston Respublikasi qonuni “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida ”, 2-modda.

 

2

 Shu erda 

 

Axborot funksiyasi  

Uzviy aloqa funksiyasi  

Nazorat funksiyasi  

Tahliliy funksiyasi  

Mulkning saqlanishini ta`minlash  

Buxgalteriya hisobining funksiyalari  

---

 

 

(analitik) axborotlarni aks ettiradi va to‘playdi. 

Buxgalteriya  axborotlari  opyerativ  va  statistik  hisobda,  rejalashtirishda,  istiqbolni  belgilash 

(prognozlash)  da,  korxona  faoliyati  taktikasi  va  strategiyasini  ishlab  chiqishda  va  boshqalarda  keng 

qo‘llaniladi. 

Buxgalteriya hisobining  axborot sig‘imi eng katta bo‘lgan uchastkalariga xodimlar bilan mehnat 

haqi bo‘yicha hisob-kitoblar, tovar-moddiy zaxiralarini hisobga olish, ishlab chiqarish xarajatlari hisobi, 

tayyor mahsulotlar va ularni sotishni hisobga olish kabilar misol bo‘ladi. 

Masalan, xodimlar bilan mehnat haqi bo‘yicha hisob-kitoblarni hisobga olishga doir axborotlar jami 

hisob  axborotlarining  25-30  foizini  tashkil  etadi.  Shu  tufayli  hisob-kitoblar,  mehnat  va  ish  haqini  tahlil 

qilish hamda mehnat resurslarini boshqarish uchun yetarli axborot bazasi yaratilgan. 

Quyilgan  maqsad,  hal  etiladigan  vazifalar  doirasi  axborotdan  foydalanuvchi  bo‘linmalar, 

boshqariladigan  obekt  darajasiga  ko‘ra  hisob  va  tahliliy  axborotlarni  ularning  eng  yuqori  va  eng  past 

qismlarga  bo‘lish  zarur.  Har  bir  axborot  turini  boshqaruv  obektlari  va  berish  muddatlari  bo‘yicha 

tabaqalashtirish kyerak.  

Axborotlar  davriyligi  ham  turlicha  bo‘lishi  mumkin:  smena,  sutka,  hafta,  dekada,  oy,  chorak  va 

boshqalar.