Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

 

11.6. Sanoat ishlab chiqarish xarajatlari, mahsulot olinish hisobi va tannarx hisoblash 

 

Dehqonchilik  va  chorvachilik  mahsulotlarini  qayta  ishlash,  shuningdek,  qurilish 

---

 

Materiallari  ishlab  chiqarish,  mayda  asbob-uskunalarni  tayyorlash  va  hokazolar  uchun  qishloq 

xo‘jalik  korxonalari  tarkibida  yoki  mustaqil  sanoat  korxonalari  hamda  yordamchi  xo‘jaliklar 

tashkil  etiladi.  Bunday  sanoat  korxonalari  ishchi  kuchining  mavsumiy  oshiqchaligidan  to‘la  va 

samarali foydalanish hamda rentabellikni oshirishda muhim ahamiyatga ega. 

Sanoat  ishlab  chiqarishini  hisobga  olish  har  bir  ishlab  chiqarish  sarfini  hisob  obekti  va  xarajat 

moddasi bo‘yicha hisobda to‘g‘ri va o‘z vaqtida aks ettirish, ishlab chiqarilgan mahsulotlarni aniq 

hisobga  olish  va  ularning  tannarxini  to‘g‘ri  hisoblash,  tugallanmagan  ishlab  chiqarishni  to‘g‘ri 

aniqlash, mablag‘larni tejab sarflashni nazorat qilish, oila pudrati va pudrat asosida ishlaydigan 

bo‘linmalarning shartnomaviy majburiyatlarni bajarishi ustidan nazorat qilish va har bir korxona 

bo‘yicha  ishlab  chiqarish  faoliyatining  (moliyaviy)  natijalarini  alohida  aniqlashni  ta'minlash 

lozim. 

 

Qishloq  xo‘jaligida  sanoat  ishlab  chiqarishlariga  qishloq  xo‘jalik  mahsulotlarini  qayta 

ishlaydigan  (tegirmon,  sutni  qayta  ishlash,  moyjuvoz,  konsyerva  va  pishloq  zavodlari  va  h.k.) 

korxonalar va ishlab chiqarishlar, yog‘och tilish, g‘isht zavodi, salloqxona, hamda mahsulotlarga 

oddiy ishlov berishga oid ishlab chiqarishlar (meva vasabzavotlarni quritish, bodring va pomidor 

tuzlash va boshqalar) kiradi. 

 

Sanoat ishlab chiqarishida qilingan xarajatlar quyidagi moddalar bo‘yicha hisobga olinadi: 

1.  Mehnat  haqi  xarajatlari  ijtimoiy  sug‘urta  xarajatlari  bilan  birgalikda.  2.  Xom  ashyo  va 

Materiallar. 3. Ishlar va xizmatlar. 4. Asosiy vositalarni saqlash xarajatlari. 5. Ishlab chiqarishni 

tashkil  etish  va  boshqarishga  oid  xarajatlar.  6.  Sug‘urta  to‘lovlari.  7.  Boshqa  xarajatlar.  8. 

Yaroqsizlikdan ko‘rilgan yo‘qotishlar. 

 

«Xom  ashyo  va  Materiallar»  moddasida  tayyorlanadigan  mahsulotning  negizini  tashkil 

etuvchi  yoki  uni  tayyorlashda  zarur  bo‘ladigan  komponentlar:  masalan,  tegirmon  va 

juvozxonalarda – donning qiymati; kanop va zig‘irni qayta ishlashda – poyaning qiymati; meva, 

sabzavot,  kartoshka  va  rezavor  mevalarni  qayta  ishlashda  –  meva,  sabzavot,  kartoshka, 

dukkaklilar, rezavorlar va boshqalar qiymati. 

 

«Yaroqsizlikdan  ko‘rilgan  yo‘qotishlar»  moddasida  butunlay  yaroqsizga  chiqarilgan 

mahsulot  (buyumlar,  yarim  tayyor  mahsulotlar)  qiymati,  qurulmalarning  dastlabki  ishlatish 

vaqtida buzilgan xom-ashyo, Materiallar va yarim tayyor mahsulotlar qiymati hamda yaroqsizlikni 

tuzatish xarajatlari aks ettiriladi. 

 

Qolgan xarajat moddalari o‘zlarining mazmuniga qarab 2010 va 2020 schotlar bo‘yicha 

ko‘rib chiqilgan xarajat moddalariga o‘xshashdir.