Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

 

10.6. Gudvill hisobi 

Gudvill kompaniya ishbilarmonlik aloqalarining  shartli qiymati, jamg‘arilgan nomoddiy 

aktivlar «bahosi», sezilmaydigan sarmoya - savdo marjasining nufuzi, amaliy aloqalar tajribasi, 

mijozlarning,  shuningdek  boshqaruv,  tashkiliy  va  texnika  resurslarining  muqimligi,  moliya 

dunyosidagi  nufuz,  mahsulot  sotish  faoliyati  ustidan  nazorat  mexanizmi  va  shu  kabilarni  pul 

hisobida «baholash»ni anglatadi. 

Gudvill  korxona  mulkini  baholashning  pinhona  imkoniyatlarini  aniqlashga  qaratilib, 

ob’ektning uzil-kesil baholash qiymatini aniqlash chog‘ida undan foydalanish majburiydir. 

Gudvill  muomalalarida  sotib  olinayotgan  korxonani  baholashda  quyidagilarga  e’tibor 

qaratiladi: 

- investorlar uchun korxona joylashuvining foydaliligiga; 

- mehnat resurslarining mavjudligi va qiymatiga; 

- ishlab chiqarilayotgan mahsulotga (ko‘rsatilayotgan xizmatlarga) bo‘lgan talabga; 

- rivojlanish va iqtisodiy ko‘rsatkichlarni o‘zgartirish istiqbollariga va boshqa omillarga.  

Buxgalteriya  hisobi  nuqtai  nazaridan  gudvill  (firma  bahosi)  xaridor  sotib  olinayotgan 

korxona uchun mazkur korxona aktivlarini alohida sotib olinganida yuzaga keladigan aktivlarning 

haqiqiy  bozor  qiymatidan  yuqori  narxda  to‘lagan  holatida  yuzaga  keladi.  Agar  xaridor  ayrim 

ob’ektlarning haqiqiy qiymatidan (xarid qilinayotgan korxona majburiyatlarini chegirgan holda) 

yuqori  narx  to‘lagan  bo‘lsa,  u  holda  sezilmaydigan  (ko‘zga  ko‘rinmaydigan)  aktivlar  yuzaga 

keladi,  bundan  esa  bu  ortiqcha  to‘lov  «firma  bahosi»ni  tashkil  qiladi  degan  xulosa  chiqarish 

mumkin. Ya’ni, gudvill faqatgina korxonaning yaxlit oldi-sotdisida aks ettirilishi mumkin, chunki 

u mustaqil hisob birligiga ajratilmaydi hamda korxonaning boshqa aktivlari bilan birgalikdagina 

amal qiladi. 

Gudvillning yuzaga kelish sabablari turli xil bo‘lishi mumkin. Eng ko‘p uchraydiganlari 

jumlasiga,  odatda,  samarali  reklama  siyosati,  alohida  ta’sirchan  sotish  tizimi,  boshqaruv 

guruhining  ustun  raqobatchilari    mavjudligi,  kompaniyaning  qulay  yoki  imtiyozli  me’yoriy-

huquqiy ish rejimi va soliqqa tortish shartlari, raqobatchilar egallab ololmaydigan ishlab chiqarish 

sirlaridan  foydalanish,  xodimlarning  kasbiy  tayyorgarligi  va  malakasini  oshirishga  oid  noyob 

dasturni  o‘tkazish  va  boshqalarni  aytib  o‘tish  lozim.  Mazkur  omillarning  sanab  o‘tilishi 

gudvillning  korxonaning  butun  faoliyati  davomida  amal  qilishidan,  biroq  u  faqatgina  korxona 

sotilishida, firma xarid qilinayotgan baho – ob’ektiv ma’lumot asosidagi uni baholash imkoniyati 

mavjud bo‘lgan holatdagina aks ettirilishidan dalolat beradi. 

Ayrim  hollarda  gudvill  manfiy  miqdorga  ega  bo‘ladi.  Bu  hol  xarid  qilingan  kompaniya 

aktivlari  qiymati  uning  xarid  bahosidan  ortiq  bo‘lganida  yuzaga  keladi.  Bunday  vaziyatlar 

kamdan-kam hollarda uchraydi, mazkur holatda esa manfiy gudvill summasi qimmatli qog‘ozlarga 

investitsiyalarni  istisno  qilgan  holda,  firmaning  uzoq  muddatli  aktivlari  qiymatiga  mutanosib 

ravishda taqsimlanadi. 

Gudvill  buxgalteriya  hisobida  0480-«Gudvill»  hisobvarag‘ida  hisobga  olinadi.  Korxona 

tomonidan gudvill kirim qilinayotganda, aktivlarning haqiqiy va xarid qiymatlari orasidagi farqqa 

quyidagicha provodka beriladi: 

D-t 0480-«Gudvill» 

K-t 8330-«Paylar va ulushlar». 

---

 

Gudvillga boshqa turdagi nomoddiy aktivlar kabi eskirish hisoblanmaydi. Shu boisdan u 

ishlatilganida  boshlang‘ich  qiymatidan  har  oyda  muayyan  summa    xarajatlarga  qo‘shiladi.  Bu 

muomalaga hisobda quyidagicha provodka beriladi: 

D-t Xarajatlarni hisobga oluvchi hisobvaraqlar 

K-t 0480-«Gudvill».