Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

 

5.6-rasm. Buxgalteriyaning tashkiliy tuzilmasi 

 

 

 

 

 

Buxgalteriya  bajariladigan  hisob  ishlarining  funksional  belgisi  bo‘yicha  tashkil  etilganida 

bo‘limlar (guruhlar) tuziladi. Masalan, mehnat haqi hisoblash bo‘limi; moddiy bo‘lim, nafaqa bo‘limi 

kabilar bo‘lib, ularga katta buxgaltyer boshchilik qiladi. 

Bu  holda  bosh  buxgaltyerning  farmoyishlari  tegishli  bo‘lim  (guruh)larning  katta 

buxgaltyerlariga  etkazilib,  ular  aniq  bajaruvchini  tayinlaydi  va  nazorat  qiladi.  Buxgalteriyaning 

bunday  tuzilmasi  ko‘plab  o‘rta  va  ayrim  yirik  korxonalarda  qo‘llaniladi.  Bajariladigan  hisob 

ishlarining  funksional  belgisi  bo‘yicha  tashkil  etilgan  buxgalteriyaning  taxminiy  tuzilmasi  4.7-

rasmda keltirilgan. 

Sanab o‘tilganlardan tashqari agrofirmalarda odatda, idishlarni hisobga olish, asosiy vositalar 

hisobi, hisob-kitob guruhlari bo‘linib, ularda debitorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblar, yig‘ma-

analitik guruh va boshqalar yuritiladi. 

Buxgalteriya korxonaning tarkibiy bo‘linmalari bo‘yicha tashkil etilganida har bir tarkibiy 

bo‘linmada (bo‘linma, bo‘lim, yordamchi xo‘jalik va ishlab chiqarishlar va h.k.) buxgalteriya tashkil 

etiladi. Bu holda, bunday buxgalteriyaga katta buxgaltyerlar tayinlanib, ular o‘z bo‘linmasida hisobni 

tashkil etish bilan mustaqil shug‘ullanadilar. Buxgalteriya apparatini tashkil etishning bunday shakli 

juda katta korxonalarda va ishlab chiqarish birlashmalarida qo‘llaniladi.