Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

tashkil etish va o‘tkazish» nomli BHMSlar 

 

«Inventarizatsiya jarayonida aniqlangan mol-mulk  

kamomadi va ortiqchasining buxgalteriya hisobi va  

soliqqa tortish tartibi to‘g‘risidagi Nizom» 

 

 

2.4. Inventarizatsiyaning maqsadi va vazifalari 

 

Inventarizatsiya o‘tkazishdan maqsad korxona balansida aks ettirilgan barcha tovar-moddiy 

boyliklar, kassadagi va bank schetlaridagi pul mablag‘lari, debitorlik va kreditorlik qarzlari, kelgusi 

davrlar  xarajatlari,  fondlar,  zahiralar  summalari  hamda  balansdagi  boshqa  moddalarning  haqiqiy 

baholanganligini aniqlashdan iborat.  

Inventarizatsiyaning  asosiy  maqsadi  va  vazifalari  O‘zbekiston  Respublikasi  «Buxgalteriya 

hisobi to‘g‘risida»gi qonuni va №19-«Inventarizatsiyani tashkil etish va o‘tkazish» nomli BHMSda 

belgilangan.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Inventarizatsiya o‘tkazish jarayonida quyidagi asosiy vazifalar hal etiladi: 

-inventarizatsiya 

ro‘yxatlari 

va 

taqqoslash 

vedoostlari 

tuzish  

yo‘li bilan mulklarning haqiqatda mavjudligini aniqlash; 

-sifat 

talablariga 

mos 

kelmaydigan 

ayrim 

tovar-moddiy  

qiymatliklarni aniqlash; 

-normativdan  oshiqcha,  ishlatilmaydigan,  keraksiz  va  uzoq  vaqt  turib  qolgan  mulklarni 

aniqlash; 

Инвентаризациянинг асосий мақсадлари 

(№19 БҲМС, 1.3-банди) 

Мулкларнинг ҳақиқ

ий 

мавжудлигини аниқлаш 

Ҳақиқатда мавжуд 

мулкларни бухгалтерия 

ҳисоби маълумотлари билан 

таққослаш 

Мажбуриятларнинг  

ҳисобда тўлиқ акс  

эттирилишини текшириш 

---

 

 

-moddiy 

javobgar 

shaxslarni 

tanlash 

va 

ular 

bilan 

to‘la 

moddiy  

javobgarlik 

to‘g‘risida 

shartnomalar 

tuzilishining 

asosliligini  

tekshirish; 

-mulklarning 

saqlanish 

sharoitini 

fizik 

xossalariga  

muvofiq nazorat qilish; 

-omborxona xo‘jaligi va o‘lchash asboblarining holatini aniqlash; 

-dastlabki hisobning sifatini baholash; 

-dastlabki 

hisobni 

yuritish 

qoidalariga 

rioya  

qilinishini tekshirish; 

-balansda  aks  ettirilgan  pul  mablag‘lari,  mulklar,  tugallanmagan  ishlab  chiqarish 

qoldiqlarining haqiqiy qiymatini tekshirish. 

Buxgalteriya  hisobi  ma’lumotlari  bilan  mulklar  va  majburiyatlar  haqiqiy  qoldiqlarining 

o‘rtasidagi farqlar quyidagi sabablarga ko‘ra vujudga kelishi mumkin:  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Korxonalar  hisobot  yilida  o‘tkaziladigan  inventarizatsiyalar  sonini,  ularning  o‘tkazilish 

sanasi,  mulklar  ro‘yxati  va  tekshiruv  o‘tkazuvchilar  vazifalarini  yuqorida  qayd  etilgan  qonun  va 

standartlarga  muvofiq  mustaqil  ravishda  belgilaydi.  Inventarizatsiya  o‘tkazish  majburiy  bo‘lgan 

hollar bundan mustasno. 

№19-«Inventarizatsiyani  tashkil  etish  va  o‘tkazish»  nomli  BHMSga  muvofiq  quyidagi 

hollarda inventarizatsiya o‘tkazilishi shart: 

  mulklar  ijaraga  berilganda,  sotib  olinganda,  sotilganda,  shuningdek,  davlat  korxonasi  qayta 

tashkil etilgan (davlat tasarrufidan chiqarilgan) paytda qonunchilikda nazarda tutilgan hollarda; 

  yillik  moliyaviy  hisobotni  tuzish  oldidan,  inventarizatsiya  hisobot  yilining  1  oktyabridan 

kechiktirmay o‘tkaziladigan mulklardan tashqari. O‘zbekiston Respublikasi №4-«Tovar-moddiy 

zaxiralar»  nomli  BHMSga  muvofiq  (O‘zR  Adliya  Vazirligida  ro‘yxatga  olingan  №486 

.28.08.1998 y.) tovar-moddiy zahiralar, bir yilda kamida 1 marta inventarizatsiya qilinadi. №5-

«Asosiy vositalar» nomli BHMSga muvofiq (O‘zR Adliya Vazirligida ro‘yxatga olingan №491, 

23.09.1998 y.), asosiy vositalar ikki yilda kamida bir marta, kutubxona fondlari esa besh yilda bir 

marta inventarizatsiya qilinadi.  

Bulardan  tashqari,  quyidagi  holatlar  mavjud  bo‘lganda  ham  inventarizatsiya  o‘tkazilishi