Microsoft Word 01 Kishlok xujalik ishlab chikarish iktisodiyoti

15.20.Uzumchilikning xalq xo’jaligidagi ahamiyati 

 

  Uzumchilikning asosiy  mahsuloti turli xil (xo’raki, kishmish va sharopbop) uzumlar tarkibida 

inson  organizmi  uchun  o’ta  foydali    shakar  (asosan  glyukoza),  organik  kislotalar,  teri  oshlovchi 

bo’yoqlar, fermentlar, vitaminlar, mineral tuzlar va boshqa xushbuy moddalarga boy.

 

Turli  xil  uzumlardan  ilmiy  asoslangan  me’yorlarda  (80-90  kg)  yil  davomida  istemol  qilish  katta 

kaloriyali  (go’sht,  yog’  va  boshqa)  mahsulotlarning  hazm  bo’lish  darajasini  yaxshilaydi,  inson 

salomatligini mustahkamlaydi, umrini xam uzaytiradi.

 

Uzum  mahsulotlarining  xalq  xo’jaligidagi  ahamiyati  xo’raki,  mayizbop  va  sharobbop  navlari 

bo’yicha alohida – alohida tahlil etiladi va baholanadi.

 

---

 

 

310 

Turli xil uzum navlarining biokimyoviy tarkibi keskin farq qiladi. Masalan, shakarlilik darajasi 

xo’raki navlarda 20-25 % gacha, mayizboplarda 30-35 %, vinoboplarda 15-18 %gacha bo’ladi. Ular 

to’liq pishganda yig’ib olinsa shakarlilik darajasi yanada oshadi.

 

  Xo’raki uzumlarning asosiy qismini aholi yoz va kuz oylarida istemol  qiladi, bir qismini maxsus 

omborxonalarda saqlab kelasi yil  hosili pishganga qadar ham foydalanadi.

 

  Kishmishbop hamda qisman xo’raki nav uzum quritiladi, mayiz va kishmish tayyorlanadi,  yil 

davomida aholi tomonidan istemol qilinadi.

 

Sharobbop, qisman xo’raki va kishmish navlarini oziq-ovqat sanoat tarmoqlari qayta ishlab sharoblar, 

shampan  vinolar,  konyaklar,  murabbo,  shinni,  sharbat,  kompot,  mayonez  va  boshqa  mahsulotlar 

ishlab chiqaradi. Qayta ishlangan uzum mahsuloti qoldiqlaridan moy ishlab chiqiladi, chorvachilik 

omuxta  yemlariga  qo’shiladi.  Toklarning  barglari  va  novdalari  chorvachilikda  ozuqa,  shoxlari  va 

poyalari yoqilg’i sifatida ishlatiladi.

 

  Uzumchilikning yuqori xalq xo’jaligi ahamiyatidan yana biri shundaki, ular 50-60  yillargacha 

hosil  beradi.  Ildizlari  tuproqqa  chuqur  joylashadi,  qurg’oqchilikka  birmuncha  chidamli,  tuproq 

unumdorligi nisbatan past, notekis yerlarda ham hosil beradi va h.k.

 

    Demak,  uzumchilik  mahsulotlarini  ishlab  chiqarish  va  qayta  ishlash  sermehnat  va  serdaromad 

hisoblanadi.  Tarmoqni  intensiv  rivojlantirish  mehnat,  yer,  suv  va  boshqa  resurslar  potensialidan 

samarali foydalanish uchun imkoniyatlar yaratadi.