Microsoft Word 01 Kishlok xujalik ishlab chikarish iktisodiyoti

O’zbekistonda kartoshkachilikni rivojlantirishning  asosiy ishlab chiqarish 

ko’rsatkichlari (2005-2014 yy.)* 

Yillar 

Ekin  maydoni,  ming 

ga.  

Yalpi 

kartoshka 

hosili, ming tonna 

Gektaridan 

hosildorlik, s/ga 

Aholi 

jon 

boshiga, kg 

2005 

49,8 

848,1 

170,3 

32 

2006 

52,6 

921,5 

175,2 

35 

2007 

55,6 

1023,6 

184,1 

38 

2008 

59,9 

1162,7 

194.1 

42 

2009 

62,8 

1245,9 

198,4 

44 

2010 

70,7 

1377,9 

194,9 

47 

2011 

73,6 

1440,3 

195.7 

49 

2012 

76,1 

2057,1 

203,7 

68 

2013 

78,3 

2250,4 

210,7 

74 

2014 

80,3 

2452,4 

213,6 

79 

*

 O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi. Yillik statistik to’plam. Toshkent 2013 yil va 

O’zbekiston qishloq xo’jaligi. Toshkent 2015 to’plam materiallari. 

 

 

---

 

 

303 

       Aholi  jon  boshiga  ishlab  chiqarilgan  kartoshka  1990  yilda  aholining  haqiqiy  iste’mol  qilgan 

hamda  urug’lik  uchun  foydalanilgan    kartoshkaning  yarmidan  ko’prog’i  ittifoq  umumdavlat  fondi 

hisobiga  ta’minlangan.  O’zbekistonning  mustaqil  rivojlanish  yillarida  kartoshkachilikni  tezroq 

rivojlantirish maqsadida uning ekin maydoni kengaytirildi va hosildorligi oshirildi. 2000 yilda 1990 

yilga nisbatan kartoshka yalpi hosili qariyb 2,2 marta ko’paydi, mos ravishda uning maydoni 24,4 

foizga kengaytirildi, hosildorlik esa 47,5 foizga oshdi. Aholi jon boshiga kartoshka ishlab chiqarish 

2000 yilda 1990 yilga nisbatan qariyb 83 foizga ko’paydi. Ammo jon boshiga tovar hamda urug’lik 

kartoshka yetkazish minimum me’yoriy talabga nisbatan 2 marta kam bo’lgan. 

Demak o’sha yili respublikada jon boshiga 50 kg tovar hamda 10 kg urug’lik zarur bo’lgan. Jahon 

bozorlaridan  aholi  istemoli  uchun  kartoshka  sotib  olish  tarmoqning  samaradorligini  oshirmasdi. 

Chunki transport xarajatlari hamda mahsulotning nobud bo’lishi ko’paydi. 

       Issiq iqlim sharoitida kartoshka biologik xususiyatlarining qisqa muddatlarda keskin pasayishi 

va almashtirishning zarurligini hisobga olib jahon bozorlaridan superelita va elita navli urug’lar sotib 

olib kelinmoqda. 

Kartoshkachilikning  jadal  rivojlanishi  asosan  urug’likka  ko’p  jihatdan  bog’liq  ekanligini 

inobatga  olib,  respublikaning  tabiiy  iqlim  hamda  tuproq  holatini  o’ziga  hosildorli  xususiyatlarini 

inobatga olib yuqori sifatli urug’ yetishtirib beradigan maxsus urug’chilik xo’jaliklarini tashkil etish 

va ularni to’la qonli rivojlanishi uchun davlat tomonidan imtiyozlar berilishini taqozo etadi. 

Bu  maqsadga  erishish  uchun  qo’shimcha  sarflangan  mablag’  hisobiga  kartoshka 

hosildorligining oshishi hamda sifatining saqlanishimuxim hisoblanadi. Buni seleksioner olimlarning 

tajribasi ko’rsatmoqda. Shu bois 2014 yilda aholi jon boshiga kartoshka ishlab chiqarish 79 kg.ga 

yetdi.  2014  yilda  kartoshka  ishlab  chiqarish  2005  yilga  nisbatan  1604,3  ming  tonnaga  yoki  2,9 

martaga oshdi. Shu davr ichida ham ekstensiv, ham intensiv omillar ta’sirida shu natijaga erishildi. 

Bu yerda nisbatan ekin maydonlarining 61,2 % ga ko’payishi ijobiy ta’sir etgan. Hosildorlik esa 43,3 

s/ga.ga yoki 25,4 % ga oshgan.