Microsoft Word 01 Kishlok xujalik ishlab chikarish iktisodiyoti

7.3. Suv resurslaridan foydalanish samaradorligi 

 

Yer resurslaridan samarali foydalanish o’z navbatida suv resurslaridan ham oqilona foydalanish 

zaruriyatini keltirib chiqaradi. Chunki o’simlik dunyosini suvsiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Buni issiq 

o’lka  hisoblangan  bizning  respublikamizda  yaqqol  ko’rish  mumkin.  Shuning  uchun  suvni  tejash, 

undan oqilona foydalanish qonun bilan belgilab qo’yilgan. O’zbekiston Respublikasining 1993 yil 6 

---

 

 

 

164 

 

mayda  qabul  qilingan  «Suv  va  suvdan  foydalanish  to’g’risida»gi  qonunida  suvning  davlat  mulki 

ekanligi, umumiy boylik hisoblanilishi, suvdan oqilona foydalanish lozimligi va u davlat tomonidan 

qo’riqlanishi ta’kidlab o’tilgan. Yana shu qonunda respublikaning yagona davlat suv fondi: daryolar, 

ko’llar,  suv  omborlari,  boshqa  yer  usti  suv  havzalari  va  suv  manbalari,  kanal  va  hovuzlarning 

suvlaridan,  yer  osti  suvlari  va  muzliklardan  iboratligi  ko’rsatib  o’tilgan.  Mamlakatimizga  qardosh 

Qirg’iziston va Tojikiston respublikalaridan Sirdaryo, Amudaryo va  Zarafshon kabi daryolar oqib 

keladi.  Ulardan,  Orol  dengizi  va  Haydarko’l  kabi  ko’l  suvlaridan  foydalanish  huquqi  davlatlararo 

bitimlarda belgilab beriladi. 

Shunday  qilib,  suvning  ahamiyatini  va  uni  tejash  kerakligini  quyidagi  ma’lumotlar  bilan 

tasdiqlash  mumkin.  Agarda  tuproq  tarkibidagi  namlik  65-80  foiz  bo’lsa,  yerdan  hosil  olish 

mumkinligi  ilmiy  tadqiqotlar  natijasidan  ma’lum.  Masalan,  1  s  g’alla  (bug’doy,  roj,  arpa,  tariq)ni 

olish uchun 30-40 tonna, kartoshka uchun – 18-20 tonna, sholi uchun – 135-140 tonna va paxta uchun 

– 800-1000 tonna suv zarurdir. Suv o’simlik uchun fotosintez vazifasini o’taydi.

 

Ushbu jadvalda qishloq xo’jalik ekinlarining o’rtacha sug’orish soni va normalari ko’rsatilgan. 

Belgilangan suv resurslarini nobud etgan korxonalar jarima to’laydilar. 

Yuqorida  qayd  etilgan  qonunning  47-  «qishloq  xo’jaligida  suvdan  foydalanish»  moddasida 

quyidagilar ko’zda tutilgan: