Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

7.3.16.”Ah’san at-taqosim” 
”Ah’san at-taqosim” ёki “Ah’san at-taqosim fi marifat al-aqolim” 
(“İqlimlarni wrganishuchun eng yaxshi qwllanma”) nomli asar muallifi X asrning 
yirik geograf olimi al-Muqaddasiydir. Uning twliq ismi Abu Abdulloh’ 
Muh’ammad ibn Ah’mad ibn Abubakr al-Muqaddasiydir. Olim 947 yili Quddisi 
sharifda tug’ilgan, butun dunё musulmon mamlakatlari bwylab saёh’at qilgan va 
1000 yili vafot etgan.  
Al-Muqaddasiy saёh’at vaqtida twplagan h’amda boshqa manbalardan 
olingan aniq malumotlar asosida 985 yili wzining qimmatli asarini ёzib qoldirgan. 
Kitobning ikkita tah’riri mavjud. Birinchi tah’riri 986 yilda amalga oshirilgan 
bwlib Somoniylarga, 989 yilgi ikkinchisi esa Fotimiylarga bag’ishlangan. 
Asar muqaddima va ikki qismdan iborat. Muqaddimada muallif asarning 
ёzilish tartibini baёn etgan va wzidan avval wtgan geograf olimlarning asarlariga 
twxtalib wtgan. 
Birinchi qismda arab mamlakatlari, Arabiston yarim orolida joylashgan 
mamlakatlar İroq, Mesopotamiya, Suriya, Misr, Mag’rib h’amda Kichik Osiёning 
geografik h’olati, mashh’ur shah’arlari, osori atiqalari, ah’olisi va uning 
mashg’uloti, etiqodi h’amda urf-odatlari, ah’olidan twplanadigan soliq va jarimalar 
va ularning umumiy h’ajmi, shuningdek, h’ar bir mamlakat va viloyatning 
mamuriy tuzulishi h’amda mashh’ur kishilari h’aqida malumot berilgan. 
İkkinchi qismda Ajam mamlakatlari Xuroson, Seiston va Movarounnah’r 
tavsiflangan.   
”Ah’san at-taqosim” ijtimoiy-iqtisodiy, tarixiy h’amda madaniy h’aёtga oid 
qimmatli aniq malumotlari bilan blshqa geografik asarlardan ajralib turadi va arab 
mamlakatlari, shuningdek, Wzbekistonning ijtimoiy-iqtisodiy h’amda siёsiy 
tarixini wrganishda muim manba bwladi. 
Asarning arabcha matni de Gue tomnidan 1877 yili chop etilgan edi. U yana 
1906 va 1967 yillari nashr etildi.