Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

7.3.12. “Kitob axbor uz-zamon va ajoyib ul-buldon” 
Bu kitob al-Masudiy ёki Abulh’asan Ali ibn al-Masudiy (vaf.956 y. Qoh’ira) 
X asrning kwzga kwringan geograf va tarixshunos olimi asaridir. Muallif IX asr 
oxirlarida Bag’dodda zodagon oilasida dunёga kelgan. Juda kwp (915-945 y.) 
saёh’at qilgan, turli wlkalarda bwlib, adabiёt, falsafa, fiqh’, geografiya va tarix 
ilmlari bwyicha chuqur malumotga ega bwlgan, xususan Movarounnah’rda 
bwlganda shah’arlar va odamlar h’aqida qimmatli malumotlar twplagan. 
Al-Masudiy ilmning turli soh’alariga oid “Kitob axbor uz-zamon va ajoyib 
ul-buldon”( “Davr xabarlari va mamlakatlarning ajoyibotlari h’aqida kitob”), 
“Kitob ul-avsat” (“Wrtacha kitob”), “Kitob at-tavorix fi axbor al-umum min arab 
va-l-ajam” (“Arab va Ajam xalqlari tarixi”), “Xazoin ul-muluk va sirr al-olamayn” 
(“Podshoh’larning xazinalari va ikki olam sirlari”), “Kitob ar-rasoil” (“Risolalar 
twplami”), “Kitob at-tanbih’, va-l-ishraf” (“Ogoh’lantirish va ishontirish h’aqida 
kitob”) singari 20dan ortiq asar ёzgan. 
Al-Masudiyning asarlari arab xalifaligi, Movarounnah’rning IX-X asrlar 
tarixini wrganishda zwr ah’amiyatga ega. Ular wziga xos geografik qomus bwlib, 
jah’on xalqlari va turkiy xalqlarning tarixi, ijtimoiy-siёsiy ah’voli, urf-odatlari 
h’aqida boy malumotga ega. 
Tarixchining yana “Muruj az-zah’ab va madan al-javoh’ir” (“Oltin 
tozalagich va qimmatbah’o toshlar koni”) nomli asari h’am bor. Bu kitobning 
arabcha matni frantsuzcha tarjimasi bilan birga, 1861-1877 yillari Parijda twqqiz 
jildda nashr etilgan.