Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

14-mavzu. Wzbek xalqining shakllanishiga oid manbalar. 
 
Darsning mazmuni: talabalarni wzbek xalqining shakllanishiga oid manbalar 
bilan tanishtirish.  
 
Reja. 
 
14.1. Wzbek xalqini shakllanishiga oid manbalar umumiy xususiyatlari.  
14.2. Manbalar tavsifi.  
14.3. Foydalanilgan adabiёtlar rwyxati.  
14.4. Mavzuni mustah’kamlash uchun berilgan savollar.  
 
 
14.1. Wzbek xalqining shakllanishiga oid manbalar umumiy 
xususiyatlari 
Wzbek xalqining shakllanish masalasi yaxshi wrganilmagan, echimini 
topmagan ilmiy muammolardan biri. Masalani bir manba bilan, bir tadqiqotchi, u 
garcha fan mirishkori bwlganda h’am, echib berolmaydi. Buning uchun uzoq 
wtmishdan qolgan va turli tillarda, qadimgi eron, yunon, rim, xitoy, arab, fors va 
turkiy tillarda ёzilgan qwlёzma va toshga, ёg’ochga, sopolga va boshqa 
buyumlarga bitilgan ёzuvlarni wqiy oladigan mutaxassis – manbashunos, 
arxeolog, etnograf va antropolog olim, adabiёtshunos (folklorshunos), tilshunos 
va geograf olimlar birgalashib, bir ilmiy jamoa bwlib ishlashlari zarur bwladi. 
Afsuski, bizga shunday h’amkorlik etishmay turibdi. Lekin bu ishni wzbek 
olimlari echib berishlari kerak. Paysalga solmay yaqin uch-twrt yil ichida! 
Vah’olanki, muh’taram Prezidentimiz İ.A.Karimov juda twg’ri aytganlaridek, 
«Odamzod borki, avlod-ajdodi kimligini, naslu nasabini, wzi tug’ilib voyaga 
etgan qishloq, shah’ar, xullaski, Vatanining tarixini bilishni istaydi»
101
. Demak, 
bu – xalq talabi, Vatan talabi. 
Wzbeklarning xalq bwlib shakllanishiga oid biron aloh’ida manba ywq. 
Bu masalaga oid malumotlar tarixiy, geografik, lingvistik va xalq og’zaki 
adabiёtiga oid asarlarning barchasida mavjud. Lekin ularni sinchkovlik bilan 
bittalab terib olish kerak bwladi. Ularni Tabariy va arab geografiya olimlarining 
asarlarida, Nizomullin Shomiy va Sharafuddin Ali Yazdiyning 
«Zafarnoma»sida, Juvayniy va Rashiduddinning yuqorida tilga olib wtilgan 
asarlarida, «Nusratnoma» va «Abdullanoma»da va X-XVI asrda ёzilgan barcha 
asarlarda uchratish mumkin. 
XV asr oxiri va XVI asr boshida ikki azim darё-Amudarё bilan Sirdarё 
oralig’ida joylashgan kwh’na mamlakatimizga qwshni Dashti qipchoqdan 20 dan 
ortiq qavm; qwng’irot, nayman, ming, dwrmon va boshqa qavmlar kwchib kelib, 
mah’alliy turkiyzabon xalq tarkibiga qwshildilar. «Tarixi Abulxayrxoniy», 
«Abdullanoma» va «Maktuboti Allomiy» (XVI asr) kitoblarida keltirilgan 
                                                 
101
 Каримов И.А. «Тарихий хотирасиз келажак йўқ», 1-бет.
 

---

 
179
malumotlarga qaraganda, wzbek xalqi tarkibiga kirgan qavmlar soni 92 tag 
etgan. Bu h’aqda malumot beruvchi uchta-twrtta asarni misol tariqasida tilga olib 
wtamiz.