Microsoft Word ЌТК ва М 1 кичоб. doc

Zal qo’l to’pii (kichik qo’l to’pi) tarixiy taraqqiyoti. Bu o’yin ildizlarini ko’p mamlakatlardan topish mumkin. 1892 yil Chexoslavakiyalik Klenker "Chex qo’l to’pii" nomi bilan bu o’yinni yaratdi va Chexoslavakiya milliy o’yini bo’lib qoldi. 1898 yil Daniyadagi gimnaziyalarning birida jismoniy tarbiya o’qituvchisi Nekto Nilsen tomonidan "Qo’l to’pi" ("Hand"-"qo’l", "bol"-"to’p") deb nomlangan o’yinni kashf etdi. Ukrainada esa 1910 yili zamonaviy qo’l to’pi o’yinini eslatuvchi o’yin ma’lum edi. Qo’l to’pi o’yini, ayniqsa, shimoliy mamlakatlarda kichik maydonlar va usti yopiq maydonlarda o’tkazilib keldi. Faqatgina 1934 yili

xalqaro qo’l to’pi federastiyasi kongressi shvedlar tomonidan taklif etilgan o’yin qoidalarini xalqaro miqyosda qo’llashni tasdiqladi. O’zbekiston Respublika poytaxti Toshkent shahrida 1923 yilda ilk bor qo’l to’pi jamoasi tashkil etildi.
Xalqaro qo’l to’pi federastiyasi 1928 yili tashkil topdi, 1946 yili esa uni qaytadan tuzishda.Hozirda esa XGF 70 dan ortiq milliy ittifoqdosh mamlakatlar kiradi.
1938 yildan buyon erkaklar o’rtasida va 1957 yildan ayollar o’rtasida har 2 yilda XGF si jahon chempionatini o’tkazadi. 1972 yildan (erkaklar uchun) va 1976 yildan (ayollar uchun) boshlab zal qo’l to’pii olimpia o’yinlari tarkibiga kiritildi.
O’zbekistonda qo’l to’pi bo’yicha birinchi chempionat 1938 yili o’tkazildi. Butunittifoq qo’l to’pi federastiyasi 1955 yili tashkil topgan.Respublikamizda Toshkent Oliy Harbiy bilim yurtida ta’lim oluvchi kursantlar o’rtasida 11x11(o’yinchilar) qo’l to’pi musobaqalari 1960 yilgacha o’tkazilgan.
Qo’l to’pichilarimiz sobiq ittifoq musobaqalarida 1960 yildan boshlab qatnasha boshlaganlar.
Qo’l to’pi bo’yicha 1962 yili Tbilisi va Sverdlovsk shaharlarida erkaklar o’rtasida o’tkazilgan 2-sobiq Ittifoq chempionatida O’zbekiston terma jamoasi muvaffaqiyatli ishtirok etib, oliy ligaga yo’llanmani qo’lga kiritgan.
1992 yili O’zbekistonda qo’l to’pi federastiyasi tashkil topdi.
Qo’l to’pi bo’yicha erkaklar va ayollar o’rtasida chempionat 1992 yildan buyon o’tkazilib kelinmoqda.1993 yili O’zbekiston qo’l to’pi federastiyasi Xalqaro va Osiyo qo’l to’pi federastiyasiga qabul qilindi.1994-1996 yillarda Markaziy Osiyo davlatlari klublari o’rtasida o’tkazilgan chempionatda “D-klub” (O’zDJTI) qo’l to’pichi qizlari g’alabaga erishdilar.
1997 yili Iordaniyada o’tkazilgan Osiyo chempionatida qatnashib, O’zbekiston jamoalar orasida sport o’yinlari bo’yicha birinchi marta Jahon chempionatida qatnashish huquqiga ega bo’ldi.1997 yilning dekabr oyida Germaniyada qo’l to’pi bo’yicha Jahon chempionatida O’zbekistonlik qo’l to’pichilar qatnashib, yaxshi natijalarga erishdilar.
Qo’l to’pi bo’yicha o’tkaziladigan musobaqalar 2001 y Jahon qo’l to’pi Federastiyasi tomonidan tasdiqlangan mas’ul qoida bo’yicha o’tkaziladi.