Microsoft PowerPoint 1 маъруза

Киберхавфсизлик асослари
модули

Ўқув юкламаси

Фаолият	Соатлар
Маърузалар	60
Амалий иш	30
Мустақил иш	90
ЖАМИ	180

Баҳолаш

Бажариладиган ишлар	%
Семестр	50%
Мустақил ишлар (1 та)	5%
Амалий ишлар (5 та)	25%
Оралиқ назорат (2 та)	20%
Януний ишлар	50%

1 - Маъруза: Фанга кириш

Киберхавфсизлик нима?

• Киберхавфсизлик ҳозирда кириб келган янги тушунчалардан бири бўлиб, унга турли берилган турли таърифлар мавжуд.
• Хусусан, CSEC2017 Joint Task Force (CSEC2017 JTF) киберхавфсизликка қуйидагича таъриф берган: киберхавфсизлик – ҳисоблашга асосланган билим соҳаси бўлиб, бузғунчилар мавжуд бўлган жароитда амалларни кафолатлаш учун ўзида технология, инсон, ахборот ва жараённи мужассамлаштирган.
• У хавфсиз компьютер тизимларини яратиш, амалга ошириш, таҳлил қилиш ва тестлашни ўз ичига олади.
• Киберхавфсизлик таълимнинг мужассамлашган билим соҳаси бўлиб, қонуний жихатларни, сиёсатни, инсон омилини, этика ва рискларни бошқаришни ўз ичига олади.

Киберхавфсизлик нима?

• Тармоқ бўйича фаолият юритаётган Cisco ташкилоти эса

киберхавфсизликка
Киберхавфсизлик –
қуйидагича таъриф берган:
тизимларни, тармоқларни ва
дастурларни рақамли ҳужумлардан ҳимоялаш амалиёти.

• Ушбу киберхужумлар одатда махфий ахборотни бошқариш, алмаштириш ёки йўқ қилишни; фойдаланувчилардан пул ундиришни; ёки нормал иш фаолиятини узуб қўйишни мақсад қилади.
• Ҳозирги кунда самарали киберхавфсизлик чораларини амалга ошириш инсонларга қараганда қурилмалар сонининг кўплиги ва бузғунчилар салоҳиятини ортиши натижасида амалий томондан мураккаблашиб бормоқда.

Киберхавфсизлик

Нима учун киберхавфсизлик керак ?

• Киберхавфсизлик билим соҳасининг зарурияти биринчи мейнфрем компьютерлар ишлаб чиқарилгандан бошлаб пайдо бўла бошлаган.
• Бунда мазкур қурилмаларни ва улар хизмат қилган миссияларни ҳимояси учун кўп қатламли хавфсизлик амалга оширилган.
• Миллий хавфсизликни таъминлаш заруриятини ортиши натижасида комплекс ва технологик томондан мураккаб бўлган ишончли хавфсизлик пайдо бўлди.

Нима учун киберхавфсизлик керак ?

Киберхавфсизликни фундаментал терминлари

• Конфиденциаллик
• Тизим маълумоти ва ахборотига фақат ваколатга эга субъектлар

фойдаланиши мумкинлигини таъминловчи қоидалар.

• Мазкур қоидалар ахборотни фақат қонуний фойдаланувчилар томонидан “ўқилишини” таъминлайди.
• Яхлитлик (бутунлик)
• Маълумотни аниқ ва ишончли эканлигига ишонч ҳосил қилиш.
• Яъни, ахборотни рухсат этилмаган ўзгартиришдан ёки “ёзиш” дан ҳимоялаш.
• Фойдаланувчанлик
• Маълумот, ахборот ва тизимдан фойдаланишнинг мумкинлиги.
• Яъни, рухсат этилмаган “бажариш” дан ҳимоялаш.