Microsoft office programmasi

TABLITSALAR ARASINDAG’I BAYLANISTI DU’ZIW
4.1. Baylanisqan tablitsalar

Joqarida ko’rip o’tken misallarimizdi a’piwayi mag’liwmatlar bazasi mag’liwmatlar bazasi dep qaraw mu’mkin, al haqiyqatinda bul baza emes tek tablitsalar. Eger informatsiya a’piwayi strukturada saqlansa, onin’ menen jumis islewge ayriqsha mag’liwmatlar bazasin basqariw sistemasin paydalanbasa da boladi. A’lemde quramali struturalar menen jumis islenedi ha’m olardan ko’p baylanisqan tablitsalardi du’ziw mu’mkin.

Kompyuter oyinlari bar kompakt disklerde prokatqa beriwshi kishi ka’rxana jumisin qarayiq. Onin’ ushin kim qaysi diskti aladi, qashan qaytaradi? Skladta qansha disk qaldi? Bulardi biliw ushin ka’rxanag’a mag’liwmatlar bazasi za’ru’r. Eger barliq mag’liwmatlardi bir tablitsada saqlasaq onda tablitsa jumis islewge qolaysiz boladi. Buni qolayli qiliw ushin bir neshe tablitsalardi paydalanamiz.

Birewinde barliq pasport mag’liwmatlari menen birge klientler haqqinda mag’liwmatlar saqlanadi. Basqasinda diskti bergeni, qashan a’keletug’ini haqqinda mag’liwmatlar boladi, al u’shinshisinde skladta qalg’an diskler haqqinda mag’liwmatlar boladi. Bunnan keyin tablitsanin’ bo’lek maydanshasi basqa tablitsplardi baylanistiradi. Eger Prokat tablitsadan belgili NVP klient D001 diskti alsa onda mag’liwmatlar bazasin basqariw sistemasi klient tablitsalan al adamnin’ barliq pasport mag’liwsatlarin tabadi, al Sklad tablitsada disk haqqinda barliq mag’liwmatlar ko’rsetiledi.

Eger mag’liwmatlar ha’r qiyli jaziwlardi qaytalawdi baslasa, onda baza jaman strukturag’a iye boladi. Eger tablitsalar arasinda baylanis berilgen bolsa, onda ha’r tu’rli tablitsalar menen bir maqsettegi mag’liwmatlar bazasinda jumis islegendey bolamiz.

4.2. Qaytalanbaytug’in ha’m giltli maydanshalar

Mag’liwmatlar bazasin du’ziw barqulla onin’ tablitsalarinin’ strukturalarin du’ziwden baslanadi. Struktura baza menen islegende mag’liwmatlardin’ og’an barinsha azin kiritiw kerek. Eger qandayda bir mag’liwmatlardi bir neshe ma’rte kiritiw kerek bolsa, onda baza bir baylanisqan tablitsadan turadi. Ha’r bir tablitsanin’ strukturasi o’z aldina islenedi. Sonin’ ushin tayulitsalar arasinda baylanis isenimli jumis isleydi ha’m bir tablitsadan jazba ma’niste tabiw mu’mkin boliw ushin tablitsada siyrekli maydanshani qaraw kerek.

Qaytalanbaytug’in maydansha dep ma’nisleri qaytalanbaytug’in maydanshag’a aytiladi. Eger prokat tablitsadan klient Nietbaev alg’an diskin qaytariw keshiktirilse, onda ol ja’riyma to’lewi tiyis. Biraq klient tablitsada bir neshe Nietbaev bar boliwi mu’mkin ha’m oni kompyuter pariqlamaydi, olardan qaysisi ja’riyma to’lewi kerk ekenin. Bul familiya maydanshasinin’ qaytalanbaytug’in maydansha emes ekenin bildiredi.

Telefonnin’ nomeri maydanshasi qaytalanbaytug’in maydansha boliwi mu’mkin, biraq telefonnan bir neshe ha’r qiyli adamlar paydalaniwi mu’mkin. Eger tablitsada hesh maydansha qaytalanbaytug’in maydansha bolmasa, onda oni jasalma tu’rde du’ziw mu’mkin. Bizin’ misalimizda firmanin’ klienti tiablitsasinda familiyanin’ da’slepki u’sh ha’ripi ha’m telefon nomerinin’ keyingi eki tsifri arqali shifr maydanshasi du’zildi. Oni tablitsalar arasindag’i baylanis ushin qollaniladi. SHifr maydanshasi qaytalanbaytug’in maydanshaday ko’rinedi, biraq maydanshadag’i jazba qaytalansa, kompyuter xabar beredi. Bunday maydansha ushin giltli maydansha tu’sinigin paydalanadi. Tablitsanin’ strukturasin du’ziwde bir maydanshani (yamasa maydanshalar kombinatsiyasin) giltli dep ataydi. Giltli maydanshalar menen kompyuter ayriqsha jumis isleydi. Ol oni qaytalanbaytug’in maydansha ekenin tekseredi ha’m usinday maydanshalarda tan’lawdi orinlaydi. Giltli maydansha baylanis du’ziw ushin qolayli. Ayirim jag’dayda giltli maydanshani birinshi gilt dep te ataydi.

Eger avtor tablitsani du’ziwde maydanshani bermese, onda mag’liwmatlar bazasin basqariw sistemasi tablitsada birinshi giltti beriw irkinish bermeydi dep a’lpayimliq penen eskertedi.

Tablitsada birinshi gilt retinde esaplawshi (sshetshik) tu’rine iye maydansha qollaniladi. Usinday maydanshada eki birdey ma’nisti kiritiw bolmaydi, sebebi maydanshanin’ ma’nisinin’ artiwi avtomat tu’rde orinlaniladi.

Tablitsalar arasindag’i baylanislardin’ strukturasi mag’liwmatlar sxemasi dep ataladi.

4.3 Tablitsalar arasindag’i baylanisti du’ziw

Mag’liwmatlar bazasin basqariw sistemasinin’ tiykarg’i jetiskenligi tablitsa menen islesiw emes, al baylanisqan tablitsalar topari menen jumis islew. ACCES SX MBBS da tablitsalar arasindag’i baylanisti du’ziw ushin mag’liwmatlar sxemasi degen ayriqsha dialogli ayna bar.

1 . Mag’liwmatlar sxemasinin’ aynasin ir attag’i a’sbaplar panelindegi tu’ymeni shertiw ashadi yamasa mag’liwmatlar sxemasindag’i servis komandasi menen ashadi.

2. Eger bazada aldin tablitsalar arsinda baylanis bolmag’an bolsa, onda mag’liwmatlar sxemasi aynasi ashiliwinan birden tablitsani Qosiw (Dobavlenie) aynasi ashiladi ha’m onin’ menen kerekli tablitsani tan’lap tablitsa araliq baylanis strukturasina kiritiw ushin tan’lanadi.

3. Eger tablitsalar arasinda baylanis berilgen bolsa, onda mag’liwmatlar sxemasinda jan’a tablitsa kiritiw ushin mishtin’ on’ tu’ymesin mag’liwmatlar sxemasinda shertemiz ha’m kerekli menyude tablitsani Qosiw (Dobavit) bo’limshesin tan’laymiz.

4. Mag’liwmatlar sxemasinda barliq tablitsalardi kiritiw, olardi baylanistirip, tablttsalar maydanshalari arasinda baylanisti du’ziwge kirisiw kerek.

5. Maydanshalar arasinda baylanis bir tablitsadan basqasina tablitsa atin tasiw joli menen o’tkeredi.

6. Tasiwdan keyin Baylanis (svyaz) dialogi aynasi ashiladi, onda baylanisti du’ziwshi qa’siyet beriledi.

7. Mag’liwmatlardin’ pu’tinliginin’ sha’rtin Ta’miyinlewshi (obespeshenie usloviya) jolawshani kiritiw bir tablitsadan jazbalardin’ joq boliwin qorg’aydi, onda olar menen baylanisqan basqa tablitsalar baylanissiz qaladi. Pu’tinlik sha’rti bar boliwi ushin tiykarg’i tablitsanin’ maydanshasi gilti boliwi kerek ha’m eki maydanshada birdey tu’rge iye boliwi kerek.

8. Baylanisqan maydanshalardi kaskadli jan’alaw jalawshasi ha’m baylanisqan maydanshalardi kaskadli alip taslaw bas tablitsada olardi o’zgertiw barliq bag’inatug’in tablitsalarda bir waqitta jan’alaydi yamasa alip taslaydi. Eger klient Joldasova turmisqa shig’ip ha’m familiyasin Jan’abaevag’a o’zgertse, onda klientler tablitsalarinda tek Familiya maydanshasina o’zgertiw kiritiledi. Basqa tablitsalarda o’zgeriw avtomat tu’rde ju’z beredi.

Mag’liwmatlar sxemasinin’ dialogli aynasi tablitsalar arasindag’i baylanisli ko’rgizbeli sa’wlelendiredi. Baylanisti u’ziw ushin tishqanshanin’ on’ tu’ymesin baylanis sizig’inda shertiw kerek ha’m konpekstli menyudegi Alip taslaw (udalit) komandasin qollanamiz.