Mezolit (o’rta tosh) davri

Eftaliylar davrida ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayot.Mamlakatimiz xududida ilk urta ayerlar davrida tashkil topgan yirik davlatlardan dastlabkisi Eftaziylar davlatidir. "Eftal" suzi eftalimylar shoxi Vaxiunvor Eftalon nomi bilan boglik. U 457 yildan e’tiboran Choganiyon, Toxariston va Badaxshonni xam uziga buysundirib Urta Osiyoda katta davlatga asos soldi. Bundan taxlikaga tushgan Erom shoxi Peroz eftaliylarga karshi uch marta yurish kilgan va u uch marta tor-mor keltirilgan. Eftaliylar Marv, Kobul .Ishjob vodiysi Karashar, Kuchu, Kashkar va Xutoshsh egallaydilar. Eron uzok yillar eftaliylarga xiroj tulab turgan. Fakat 563-567 yy.da turk xokoni Silsnvul tomonidan bernlgan zarbadan sung eftaliylar inkiroz sari yuzlandilar va turk xokoni ta’siriga tushib koldilar. Dexkonchiliq chorvachiliq xunarmandchilik. Ja.miyatda yer egaligi munosabatlari shakllana boshlangan bulsada, kul mexnatidan foydalanish davom ettan. Oliy tabaka vakillarija xatto patriarxal tuzum koldiklari (kupxotinlilik) xukm surgan. Eski tartibdagi shaxarlar urniga shaxar-kal’alar karor topgan. Eron-Vizantiya, Xitoy, Xindiston bilan savdo. Sugd tilidan keng foydalangan. Madaniyat yukori darajada.