Mexnat gigienasi va kasb kasalliklari profilaktikasi

CHASTOTASIBUYICHASHOVKINTURLARI 
1. Pastchastotalishovkin - 16 - 350 gs. 
2. Urtachachastotalishovkin - 351 - 800 gs. 
3. YUkorichastotalishovkin - 800 gsdanyukori. 
SHOVKINNINGGIGIENIKME‟YORLARI 
SHovkinninggigienikme‟yorlariUzbekistanRespublikasining 0065 - 96 rakamliSanKVMdaberilgan. 
SHovkinningyulkuyiladiganengyukorichegarasi: yukoritakrorlanuvchishovkinlaruchun - 75 - 80 
dB, pasttakrorlanuvchishovkinlaruchunesa 90- 100 dB. 
Tebranibvauzilibturadiganshovkinbalandligi - 110 dBdanortmasligikerak. Impulslishovkinesa - 
125 dBdanyukoribulmasligikerak.
TURLIISHJOILARIDAGISHOVKINNINGYULKUYSABULADIGANYUKORIDARAJASI 
(PDU) 
6.
Ijodiyfaoliyatdagilar, ilmiyxodimlar, ukuvxonalarida, vrachxonasida, bemornikabulkilishpunktlarida - 
50dB. 
7.
Dikkatbilanyukorikvalifikatsiyaliisholibboruvchixodimlarxonasida, laboratoriyalarda - 60 dB. 
8.
Akustiksignallarbilanishlovchilar, eshitibanalizatoridikkatinitortuvchiishlarda, dispetcher, operator, 
mashinkadayozishbyurosida,telefon – telegrafstansiyalarida - 65 dB. 
9.
Distansionboshkaruvkabinalarida, 
pultortidaishbajarishjoylarida, 
shovkinliapparatlarmavjudbulganlaboratoriyalarda, xisoblashmashinalaribilanishlovchixonalarda - 75 dB. 
10.
Ishlab - chikarishkorxonalarida - 80 dB. 
Mexnatgigienasiningasosiyvazifalari 
- 
kasbgaalokadorsalbiyta‟sirlarnianiklab, 
kasalliklarnioldiniolish; 
ishkobiliyatinivamexnatunumdorliginioshirishnita‟minlaydigangigienikvaprofilaktiktadbirlarniishlabchikari
sh. 
Texnikaviyusul 3 yunalishdaolibboriladi: 
1. SHovkinxosilbulishnibartarafetishyokikamaytirish. 
2. SHovkinkuchiniishchigachabulganmasofadakamaytirish 
3. Ishchilarnishovkindanximoyakilish 
Vibratsiyavauningparametrlari 
Vibratsiyakasalligivaunioldiniolish. SanKvM – 0063. 
Bajaradiganishningturigavaxususiyatigakarabruxsatetilganmaxalliyvaumumiyvibratsiyame‟yori
“Ishjoylaridavibratsiyaningsanitariyame‟yori” UzR 0063 – 96 
rakamlisanitariyakoidalarivame‟yorlaridauzifodasinitopgan. 
Ayrimorganlarningshaxsiyrezonanstebranishchastotasikuyidagicha : 
Jigar – 5 Gs. 
Buyrak – 7 Gs 
YUrak – 6 Gs. 
Bosh – 20. Gs. 

---

Utirganxolatdabutuntanauchun 4 – 6 Gs. 
MAXALLIYVIBRATSIYAKASALLIGI 3 boskichdautadi : 
1 boskich- 
BOSHLANGICHDAVR 
– kulbarmoklaridasezuvchanlikpasayadi, vakti – vaktibilanogrikvaparesteziyakuzatiladi. 
2 boskich- 
Uzgarishlardeyarliyuzagachikkan 
davr 
– bundakontomirlar kiskarishinatijasidatukimalarningoziklanishibuzilib, barmoklarshishadi, 
sovkotibuvishadi, sezuvchanlikyukoladi. 
3 boskich- 
Kasallikningrivojlangandavri –
bundapolinevropatikuzgarishlarkuzatiladi. 
Kulezib, 
mijgibuzokmuddatogriydi, 
sezgirlikkamayibmuzdekbulibkoladi. Ta‟mbilishvaogrikni 
sezishsusayadi. 
UMUMIYVIBRATSIYAKASALLIGIxam 3 boskichdautadi :
1 boskich- 
boshlangichdavrdaangiodistoniya, 
vegetativ 
–vestibulyar, 
sensorpolinevropatiyasindromlarikuzatiladi. 
2 boskich- 
kasallikningrivojlangandavri 
– 
bundaserebralperiferikangiodistoniyasindromi, 
sensorsindromi, xamdapolinevropatiya, radikulitalomatlari, umurtkaningbelvadumgazabulimlarida 
osteoxondrozkuzatiladi. 
3 boskich- 
kasallikningutarivojlangandavri – sensomotorpolinevropatiyava periferiksindromi, 
polinevropatiyabilanbirgadetsirkulyator –ensefalopatiyasindromibilanuzgarishlarkuzatiladi. 
TEBRANISHNIANIKLASHUCHUNISHLATILADIGANASBOB –USKUNALAR 
5.
Vibrometrlar 
6.
Vibrograflar 
7.
ISHVI ( shovkinvatebranishnianiklovchiasbob) 
8.
Aroga –Devi – Kalitinaktinometri 
VIBRATSIYAKASALLIGINIOLDINIOLISHCHORATADBIRLARI 
8.
IshjoylaridaSanKvM – 0063 – 96 buyichavibratsiyanigigienikme‟yorinianiklash. 
9.
Vibratsiyaliishjoylaridamikroiklimkursatkichlarinigigienikme‟yorinisaklash ; temperatura – 16 -18 S
0
, 
namlik 40 –60 % vaxavoxarakattezligi 0.3 m/s. 
10.
SHaxsiyximoyavositalaridanfoydalanish 
( kulkoplar, tebranishnikamaytiruvchiutirgichlar). 
11.
Suvlimuolajalarniutkazish ( kulvaoyoklarni 38 S
0
suvdavannakilish. 
12.
Kulvaelkalarniukalash ( massaj). 
13.
S, V, RRvitaminlarigaboyozik-ovkatmaxsulotlariniiste‟molkilish. 
14.
1 yilda 1 marotabatuliktibbiykurikdanutish. 
Qishloqxo„jaligixalkxo„jaliginimuximtarmoqlaridanbiribo„lib, asosanoziq-
ovqatmaxsulotlarietishtiriladi. 
Qishloqxo„jaligiishlariasosan 2 tarmoqqabo„linadi. 

---

1.
O„simlikmaxsulotlar (g„alla, sabzavot, meva, polizekinlari) etishtirish. 
2.
CHorvachilikmaxsulotlari (qoramol, parrandachilik, baliqchilik, chuchkachilik) 
etishtirish.Qishloqxo„jaligixalkxo„jaliginimuximtarmoqlaridanbiribo„lib, asosanoziq-
ovqatmaxsulotlarietishtiriladi. 
3.XOMILADORAYOLLARXOMILADORLIKNINGTO„RTINCHIOYIDANKEYINQISQARTIRI
LGANISHKUNIGAO„TKAZILADI. O„SMIRLARGA 18 
YOSHGACHAPAXTATERISHGARUXSATETILMAYDI. 
Qishloqxo„jaligidaaxolisalomatligigata‟sirkiluvchinokulayomillarquyidagilarnio„zichigaoladi.
1.
CHang. 
2.
SHovqin 
3.
Tebranish (mexanizatorlar) 
4.
O„taissiqxarorat. 
5.
O„tasovuqxarorat. 
6.
Xavoxarakatiniyuqoriligi (tog„lizonalarda). 
7.
Xavonikeskino„zgarishi. 
8.
Noqulayishxolati (yarimbukilganxolat). 
9.
Zararlimoddalargabog„likmexnatturi.
10.
YUqoridagiomillarniorganimzgata‟sirinikamaytirishmaqsadidaO„zbekistonRespublikasiSSVgitomon
idansanitarqoidavame‟yorlar (SanQVM) ishlabchiqilgan.
11.
1.SanQVM –0150-2004 - O„zbekistondaishlatiladigan (qishloqxo„jaligida) pestitsidlarnisaqlash, 
tashishivaqo„llanilishi. 
12.
2.SanQVM – 0163-2004 – Agroximikatlarxavfsizligigabo„lgangigieniktalablar. 

3.SanQVM–0051- Ayollarniyukko„tarishvatashishbo„yichayo„lqo„ysabo„ladiganyuklamalari. 

4.SanQVM–0052- o„smirlarniyukko„tarishvatashishbo„yichayo„lqo„ysabo„ladiganyuklamalari. 

5.SanqVM –0059- pestitsidlarnizaxarliligivaxavfliligibo„yichatasnifi (klassifikatsiyasi). 

6.SanQVM – 0090 – 99 - Mineralo„g„itlarishlabchiqaruvchitashkilotlaruchunsanitarqoidalar. 
CHIGITEKISHVAG„O„ZANIPARVARISHQILISHDAVRIDA 
MEHNATGIGIENASI 

urug„likchigitlarturlikimyoviymoddalar:bronak,gaucha,nusan,formalinvaboshqalarbilandorilanadi. 
agardorilanganchigitnizavodyokitayyorlovpunktlaridanolish, 
tashishvasaqlashdaextiyotbo„linmasa, 
chigitdagikimyoviymoddalarbug„lanib, 
kishilarsog„ligigazararetkazishimumkin. 
shuninguchunishvaqtidaalbattaextiyotchoralariko„rishzarur. bularquyidagilardaniborat:

-
urug„likchigitningqandaykimyoviymoddalarbilandorilanganinibilishvashungaqarabehtiyotchoralariko„r
ish; 

-chigitniortishvatashishdavrachtekshiruvidano„tgansog„lomkishilarishlashikerak; 

-o„smirlar,xomiladorlarvaemizikliayollardorilanganchigitlarbilanishlashgaruxsatetilmaydi. 
sanitariyavrachivaagronomjalbetilganishchilargazaxarlanishdansaqlanishyo„llarivazaharlanishalomatla
ri,davochoralariko„rishxaqidatushunchaberishlarilozim; 

-
dorilanganchigitlarniqabulqilibolishgavatashishgatayinlanganshaxslaruchunmaxsuskorjomalar(kombin
ezon, qo„lqop, respiratorlaryokiog„iz-burungaboylanadigandokavaextiyotko„zoynagi) bo„lishikerak; 

-chigitsolinganqalinqog„ozqoplaryirtilibketmasligilozim. 
dorilanganchigitnitashishuchunmaxsustransportvositalariajratilishivaundaodam,oziq-ovqatvaem-
hashaktashimaslikniqat‟iynazoratqilish; 

---

ishjoyidaovqatlanish,suvichish,chekishmumkinemas;ishdanso„ngyuz-qo„linialbattasovunlabyuvish, 
dushdacho„milishlozim; 

-
chigitnitashibbo„lgandankeyintransportningyog„ochqisminixlorliahakbo„tqasi,temirqismiesakerosinbila
nyuvilishikerak,keyinsuvbilanchayiladi; 

-urug„likchigitturar-joyvaxo„jalikbinolaridankamida 250 metrnaridajoylashganmaxsusbinodasaqlanadi; 
zaharlipreparatlarturadiganomborgahavoyaxshikiribturishi, 
tomibutunbo„lishivaeshiginiqulflabqo„yishikerak. 


chigitekadiganshaxslarsut-qatiqvaboshqasutmaxsulotlariichibturishlarikerak. 

chopiqqilish, 
zaharlimoddalarni(sepish) 
purkashpaytida, 
g„o„zanio„g„itlashdaalbattashaxsiygigienaqoidalarigarioyaqilishzarur; 
oftobdansaqlanishuchunkultivatorlarustigasoyabono„rnatishmaqsadgamuvofiqdir. 

MarkaziyOsiyoningxosildorliknioshiradiganengmuhimomillardanbiriekinlarnito„g„risug„orishdir, 
buishlaryilbo„yidavometadi. 
Miroblarzararliomillardaishlaydilar 
(xavoxarorati, 
nisbiynamlik, 
shamolningtezligi). 
Ularkunbo„yisuvkechadilar.Mirobko„pinchag„o„zanianchapastharoratdakechalarihamsug„oradi, 
tizzasigachasovuqsuvkechadi. 
Tanasiissiqda, 
oyog„iesaharoratipastsuvdabo„ladi. 
Bufarqorganizmdama‟lumo„zgarishlargaolibkeladi: 
yurak-
qontomirtizimidafunksionalbuzilishlarrivojlanadi. Suvchilarko„pinchabo„g„imlarningog„rishi, oyoq-
qo„llarningachishishi, 
etiuvishib, 
sovqatayotgandekbo„lishi(paresteziya)danshikoyatqiladilar.Kapillyaroskopiyadamiroblarningtomirlari
dako„pinchatorayishalomatlaribo„ladi. 
YUrak-qontomirtizimidao„zgarishlar, 
yuqorinafasyo„llaridasurunkalikasalliklaribo„lgan, 
revmatizmvabo„g„im, 
asab-
mushakkasalliklaribilanmiroblikkaqo„yilmaydi. 
MIROBLARGIGIENASI 
► 
miroblarsovuqxavovasuvo„tkazmaydigan, 
issiqtutadigankorjoma(kombinezon) 
vapoyabzalbilanta‟minlanishlarikerak. 
yozlikkorjoma(soyabonqalpoq, 
xavoniyaxshio„tkazadiganrangiochip-gazlamakiyim). 
► 
ishqobiliyatiyuqoridarajadasaqlashuchunmehnatvadamolishtartibigaqat‟iyrioyaqilish. 
tibbiyxodimlariqishloqxo„jalikishchilari, miroblaro„rtasidashamollashvaboshqakasalliklarnioldiniolish, 
ishpaytidahavfsizlikqoidalarigaqat‟iyrioyaqilinishiborasidasanitariya-
profilaktikaishlarinimuntazamolibborishlarikerak. 
shikastlanishlarnioldiniolish