Mexanizatsiyalash muhandislari instituti buxoro

5.1.6.Sanoat korxonalarini yoritish 

   Yorug’lik  inson  faoliyati  davomida  juda  muhim  rol  o‘ynaydi.  Ko‘rish  inson 

uchun  asosiy  ma’lumot  manba  hisoblanadi.  Umumiy  olinadigan  ma’lumotning 

taxminan 90% ko‘z orqali olinadi.  

Sun’iy yoritish manbalari 

   Ish bajarish vazifasiga ko‘ra suniy yoritishlar: ishchi yoritilish, avariya yoritilishi 

va maxsus yoritilishlarga bo‘linadi.  

   Sanoat  korxonalarida  unumli  ish  sharoitini  tashkil  qilish  va  ishchilarni  ish 

sharoitlarini yaxshilash maqsadida ko‘zni toliqishdan saqlovchi yoritish vostalarini 

tashkil  qilish  sanoat  korxonalari  oldiga  qo‘yilgan  asosiy  sanitariya-gigienik 

talabdir.  Bunday  sharoit  tashkil  qilish  uchun  sanoat  korxonalarini  yoritish 

sistemalariga quyidagi asosiy talablar qo‘yiladi.  

1. Ish 

joylarini 

yoritish 

sanitariya 

gigienik 

normalar 

asosida 

ish 

kategoriyalariga moslashgan bo‘lishi kerak. Ish joylarini maksimal yoritish albatta 

ish sharoitini yaxshilashga olib keladi.  

2. Ish  olib  borilayotgan  yuzaga  va  ko‘zga  ko‘rinadigan  atrof-muhitga 

yorug’likbir  tekis  tushadigan  bo‘lishi  kerak.  Chunki,  agar  ish  olib  borilayotgan 

yuzada va atrof -muhitda yaltiroq uchastkalar mavjud bo‘lsa, unda ko‘zning ularga 

tushishi  va  qaytib  ish  zonasiga  qaraganda  ko‘zning  jimirlashishi  va  ma’lum  vaqt 

ko‘nikishi kerak bo‘ladi.  

3. Ishchi  yuzalarida  keskin  soyalar  bo‘lmasligi  kerak.  Chunki  ish  yuzasida 

keskin  soyalarning  bo‘lishi,  ayniqsa  u  soyalar  harakatlanuvchi  bo‘lsa, 

bajarilaYotgan obektning ko‘rinishini yomonlashtiradi.  

---

84 

 

4.  Ishlab  chiqarish  zonalarida  to‘g‘ri  yoki  nur  qaytishi  ta’sirida  hosil 

bo‘layotgan yaltirash bo‘lmasligi kerak. Chunki ish zonalaridagi yaltirash ko‘zning 

ko‘rish qobiliyatini pasaytirib, ko‘zni qamashtirishi mumkin. 

5. Yoritish  miqdori  vaqt  bo‘yicha  o‘zgarmas  bo‘lishi  kerak.  Yoritilishning 

ko‘payib-kamayishi,  agar  o‘qtin-o‘qtin  ro‘y  beradigan  bo‘lsa,  ko‘zga  zarar 

keltiradi, chunki ko‘z corug’liko‘zgarishlariga ko‘nikishiga to‘g‘ri keladi.  

6. Yorug’liknurlarini optimal co‘nalish bilan co‘naltirish kerak, bunda ma’lum 

holatlarda  detalning  ichki  yuzalarini  ko‘rish va boshqa holllarda detal  yuzasidagi 

kamchiliklarni yaxshiroq ko‘rish imkoniyati tug‘iladi.  

7. Yorug‘likning  lozim  bo‘lgan  spektor  tarkibini  tanlash  zarur.  Bu  talab 

materiallarning rangini aniq belgilash zarur bo‘lgan hollarda muhim rol o‘ynaydi. 

8.  Yorug’likqurilamalari  qo‘shimcha  xavflar  manba  bo‘lmasligi  kerak. 

Shuning  uchun  yoritish  manbalari  ajaratadigan  issiqlikni,  tovush  chiqarishini 

maksimal kamaytirish kerak.  

9.  Yoritish  qurilmasi  ishlatish  uchun  qulay,  o‘rnatish  oson  va  iqtisodiy 

samarali bo‘lishi kerak.