• muayyan ish vaqti uchun agregatlarni yagona ishlatish uchun algoritmlarni
Suv tarqatishni gidrotexnik inshootlar, meliorativ tizimlar
kanallarini ish rejimlarini is’temolchiga uzatiluvchi suv sarfini
rostlashda qo’llaniladi. Suv olish inshooti yoki (bosh inshoot), sug’orish
tarmog’iga suv olish rostlab turish uchun xizmat qiladi. Suv olish inshooti o’zi
oqadigan va nasos orqali bo’ladi. Tarmoqdagi to’suvchi inshootlar magistral
kanal bo’limlarida kerakli sathni ta’minlash va pastki tarmoqqa suvni
belgilangan aniqlashda yetkazib berishni amalga oshiradi. Suvni bo’lib beruvchi
inshootlar ularga berilgan suvni belgilangan miqdorda ajratib, bir necha
kanallarga bo’lib beradi. Suv bilan ta’minlash inshooti – kanallarda suv
ko’payb ketganda ortiqcha suvni chiqarib tashlash yoki sug’orish tarmog’ini
to’liq bo’shatish uchun qo’llaniladi. Tekis to’siqli gidrotexnika inshooti uzoq
vaqtlardan beri qo’llanilib kelgan va ular hozirgi kunda ham keng
tarqalgan. SHu bilan birga turli ko’rinishlarga ega bo’lgan to’sqichlar
qo’llanilib kelinmoqda. To’sqichlarni tanlash asosan ularning asosiy
tavsifnomalari orqali amalga oshiriladi. Avtomatlashtirilgan tuzilmalardagi
to’sqichlar maxsus rostlash husuiyatiga ega bo’lishi va ekspluatatsiyaga javob
berishi kerak. Avtomatlashtirilgan to’sqich eng avval yuqori ishonchga ega
bo’lishi kerak, shu jumladan ular masofadan boshqariluvchi, ko’tarish
mexanizmlarini va telemexanika vositalari bilan ta’minlanishi zarur. Ularga suvni
hisobga olish zarur datchiklar va nazorat o’lchov asboblari o’rnatilishi kerak.
Gidromeliorativ tizimlarda 2m3/s gacha ish unumdorligiga ega
elektrlashgan ko’tarma mexanizmlar bilan dispetcher boshqaruv ko’rsatadigan
qo’llash sharoitida qo’llash ularning yetarli darajada ishonchli emasligini
ko’rsatadi.
Buning sababi qurilish-montaj ishlarini olib borishda mexanizmlarda chetga
chiqishda yuzaga keladi. Bundan tashqari yuzlariga turli suvchi
predmetlar kirib qolishi ham ularning to’xtab qolishiga olib kelishi
mumkin. Suv to’sish gidrotexnika inshootining ishlatilishi.
Gidrotexnika inshootlari yordamida xilma-xil suv xo’jaligini tadbirlarini
amalga oshiradi, suv sathi sarfi rostlanadi. Uni manbasidan ma’lum sifatida va
istalgan vaqtida kerakli miqdorda olib zarur joylar, ekin maydonlari,
gidroelektrojihozlar va hokazolarga yetkazib beriladi. Gidrotexnika inshootlari
odatda asosiy bekilmalar: ishonchlilik va kapitalligi maqsadi vazifasi o’ziga
xos belgilari joylashgan o’rni va hokazolarga ko’ra tavsiflanadi.
2.6.2. Avtomatik rostlash tizimining matematik modelini tuzish
Avtomatik rostlagichlar sanoatning turli soxalarida texnologik
jarayonlarni avtomatlashtirishda keng ishlatiladigan texnikaviy vositalar
hisoblanadi. Rostlagichlarni klassifikatsiyalash rostlanuvchi miqdorning turi,
rostlagichning ish usuli, ishlatiladigan energiya turi, ijro etuvchi
mexanizmning rostlovchi organiga ko’rsatiladigan ta’sirning xarakteri,
rostlagich ishining tavsifnomasi (rostlash qonuni) kabi xususiyatlarga
asoslanadi.
Rostlanuvchi miqdorning turiga ko’ra rostlagichlar quyidagilarga
bo’linadi: bosim, sarf, satx, namlik va kabi rostlagichlar. Ishlash usuliga
ko’ra bevosita va bilvosita ta’sir qiluvchi rostlagichlar mavjud. Ijro etuvchi
mexanizmning rostlovchi organini ishga tushirish uchun rostlanuvchi ob’yektdan
olingan energiyaning o’zi bilan ishlovchi rostlagichlar bevosita ta’sir
qiluvchi rostlagich deb ataladi. Agar ijro etuvchi mexanizmning rostlovchi
organini ishga tushirish uchun qo’shimcha energiya kerak bo’lsa,
bilvosita ta’sir qiluvchi rostlagichlar ishlatiladi. Foydalaniladigan energiya
turiga ko’ra rostlagichlar elektr, pnevmatik, gidravlik va aralash (elektr-
pnevmatik, pnevmo-gidravlik va xokazo) rostlagichlarga bo’linadi.
PI- rostlash qonuni
dt
T
u
)
/
1(
a
b
rasm. PI rostlash qonuni grafik ko’rinishi: (a) va uning algoritmik tuzilishi(b)
dt
T
u
)
/
1
(
k
]
)
1
(
[
];
1
[
u
p
p
T
dt
d
K
dt
d
dt
T
K
Bu qonunni amalga oshiruvchi qurilmalarPI yoki izodromli rostlagichlar
deyiladi.Bu holda rostlash kattaligi T
i,
va K
r
hisoblanadi. Rostlagich tenglamasi
o’z tarkibiga statik va astatik etuvchilarni oladi.
const
0
bo’lsa
)
/
(
u
p
T
K
dt
d
yoki
)
/
1
(
u
T
dt
d
astatikligini ko’rsatadi.
ARTning yopiq zanjir bo’yicha funksional sxemasini tuzamiz.
Do'stlaringiz bilan baham: 
