Mexanik hodisalar jismlarning muvozanati oddiy mexanizmlar

30-MAVZU
ODDIY MEXANIZMLAR: BLOK, QIYA 
TEKISLIK, VINT,  PONA VA CHIG‘IRIQNING QO‘LLANILISHI
Inson mehnat qilish jarayonida ko‘proq kuchiga emas, balki 
aqliga tayanadi. Og‘ir yukni ko‘tarishda, o‘rnidan siljitishda oddiy 
mexanizmlardan foydalanishni insonlar qadimdan o‘zlashtirib olishgan. 
Qurilishlarda chig‘iriq, qiya tekislik, pona va bloklardan foydalanishgan.
Blok.  Blok qirrasi ariqchadan iborat g‘ildirak bo‘lib, undan ip, sim 
arqon yoki zanjir o‘tkaziladi. Ipning bir uchiga yuk osib, ikkinchi uchi-
dan tortiladi. Yukni ko‘tarish davomida blok qo‘zg‘almasdan joyida 
qolsa, uni ko‘chmas blok deyiladi (63-rasmda 1). Yuk bilan birgalikda 
harakatlanadigan blokni ko‘char blok  deyi ladi  (63-rasm da  2). Ko‘chmas 
blokda yuk uchun kuch yelkasi AO masofa, F kuchning yelkasi OB masofa 
bo‘ladi (64-a  rasm).  Ular  teng  bo‘lganligidan  F kuch yuk og‘irligiga teng 
bo‘ladi. Shu sababli ko‘chmas blok kuchdan yutuq bermaydi. Ko‘chmas 
blok kuch yo‘nalishini o‘zgartirib beradi.
Ko‘char blokda esa aylanish o‘qi O nuqtaga to‘g‘ri keladi (64-b rasm). 
Shunga ko‘ra yuk uchun yelka OA masofani, F kuch uchun yelka OB 
Oddiy mexanizmlar: blok, qiya tekislik, vint,  pona va chig‘iriqning qo‘llanilishi

---