Mexanik hodisalar jismlarning muvozanati oddiy mexanizmlar

Yakuniy suhbat

---

100
100
Yakuniy suhbat
Richag
Qo‘zg‘almas tayanch atrofi da aylana oladigan qattiq jism.
Richagning muvozanat sharti 
F
1
 · l
1
=F
2
 · l
2
 Arxi 
med tomoni 
dan to-
pil 
gan. Richagdan og‘ir yuklar 
ni 
ko‘tarishda kuchdan yutish uchun foy-
da laniladi. 
Oddiy 
mexanizmlar 
(blok, qiya 
tekislik, 
vint, pona, 
chig‘iriq)
Kuch yo‘nalishini o‘zgartirish, kuchdan yutish uchun foydalanila digan 
mexanik mexanizmlar.
Blok  –  qirrasi ariqchali g‘ildi rak bo‘lib, undan ip o‘tkazilgan. Ko‘char 
va  ko‘chmas holatda ishlaydi. Ko‘char blok 
faqat kuch yo‘nalishini o‘zgartirib beradi.
Ko‘char blok kuchdan 2 marta yutuq 
beradi. Ko‘char va ko‘ch 
mas bloklar 
dan 
tashkil topgan tizimga polispast deyiladi. 
Qiya tekislikda yuk 
ni ko‘ta 
rishda ta’ 
sir 
etuvchi  F kuch F  = mg bilan aniqlanadi. 
Vintlar ham kuchdan yutuq berganligidan 
«domkrat» sifatida ishlatiladi. Pona uch-
burchak shaklida bo‘lib, katta ko‘n-
dalang kesim yuzali qis 
mi 
ga F  kuch 
ta’sir ettirilganda, un 
dan F
1
 kuchlarni 
olish mumkin. Chi 
g‘i 
riqda kuchdan yutuq olish 
 marta bo‘ladi. 
R 
 
– 
 
chig‘iriq baraba 
nini aylan 
tiruvchi dastak tirsa 
gining uzunligi; 
r  –  arqon o‘raluv chi ba raban radiusi. Bir nechta chig‘iriqdan iborat tizim 
lebyodka deyiladi.
Mexanika-
ning oltin 
qoidasi
Har qanday mexanik mexanizm kuchdan necha marta yutuq bersa, 
yo‘ldan shuncha marta yutqazadi. Hech qanday mexanizm ishdan yutuq 
bermaydi.
Mexa  nizm-
lar ning 
foydali ish 
koeffi t sienti
Foydali ish (A
f
) ning umumiy ish (A
u
)ga nisbati bilan o‘lchanadigan 
kattalik mexanizmning foydali ish koeffi 
tsienti (FIK) deyiladi. 
 · 100%. Har qanday mexanizmning FIK 100% dan kichik.

---