Мевачилик ва сабзавотчилик

2. Subtropik o‘simliklarning biologik xususiyatlari
Subtropik o‘simliklar tropik va mo‘tadil iqlim mintaqalari o‘simliklaridan farqlanuvchi o‘ziga xos tipga ega. Tropik va subtropik doim yashil o‘simliklar ikki xil tipdagi madaniy o‘simliklardir. Tropiklarda, yuqorida ham ta’kidlaganimizdek, termik mavsumiylik mavjud emas. Bu yerlarda o‘simliklarda muntazam ravishda yangi novdalarning hosil bo‘lishi kuzatiladi. Agar tropik doim yashil o‘simliklarda tinim davri kuzatilsa, bu o‘simlikning ichki sabablari ѐki qurg‘oqchilik va quruq davrning boshlanganligidan yuzaga kelgan bo‘ladi.
Subtropik o‘simliklarda esa sovuq, ya’ni subtropik qish davriga to‘g‘ri keluvchi va termik mavsumiylikka bog‘liq bo‘lgan muqarrar tinim davri kuzatiladi.
Subtropik o‘simliklar tinim holatida subtropik iqlim mintaqalarida kuzatiladigan qisqa muddatli va yuqori bo‘lmagan sovuqlarni betalofat o‘tkaza oladi. Agar subtropik o‘simliklarda mana shu “tinim davri” bo‘lmaganda edi, subtropiklar deb ataluvchi o‘simliklar olami ham bo‘lmas edi, chunki o‘saѐtgan holatida subtropik o‘simliklar sovuqqa chidamliligi bo‘yicha tropik o‘simliklardan umuman farqlanmaydi.
Subtropik o‘simliklarda “qishki” tinim davri havoning harorati “haѐtiy” noldan pasayganda yuzaga keladi. Mandarin, dafna va yelpig‘ichsimon palma uchun “haѐtiy” nol +10⁰S, limon uchun +9⁰S, tunga uchun +12⁰S va xurmo palmasi uchun +18⁰S hisoblanadi. Harorat mazkur darajadan pasayganda o‘simliklar gullamaydi.
Tropik iqlimda apelsin mevalari daraxtida qoplovchi rangi o‘zgarmagan holda yashil rangda uzoq vaqt (bir yilgacha va undan ko‘proq) osilib turadi. Xurmo palmasini seylonda yetishtirishga bo‘lgan urinishlar muvaffaqiyat keltirmadi, eng sovuq davrda harorat +12⁰S gacha pasayadigan Shimoliy Iroqda esa xurmo palmasi mo‘l hosil tugadi. Tropiklarda zaytun, limon va choy tuplari yaxshi hosil bermaydi. Sheddok va laym esa nam tropik iqlim sharoitlariga moslashib olgan. Bularning barchasi subtropik doim yashil o‘simliklarda ѐzgi tanaffusga bog‘liq bo‘lmagan holda qishki sovuq davrga to‘g‘ri keluvchi tinim davriga talabchanligini ko‘rsatadi.
Subtropik o‘simliklarning o‘sishi, gullashi, mahsuldorligi va mevalarining sifatiga harorat sharoitlari yuqori darajada ta’sir ko‘rsatadi. Barcha haѐtiy jaraѐnlarning me’ѐrida kechishi uchun sitrus ekinlarga yetarlicha miqdorda issiqlik zarur: mandarin uchun 4200⁰S, apelsin uchun 4500⁰S dan kam emas, limon uchun 4300⁰S.
O‘suv jaraѐnlarining o‘ziga xos xususiyatlarini agrotexnikani ishlab chiqishda inobatga olish lozim. O‘g‘it berish, sug‘orish va tuproqqa ishlov berish daraxtlarning o‘suv fazalariga bog‘liq bo‘lishi lozim. Faqat shundagina ular maksimal samara berishi mumkin.