Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

Тадқиқот натижалари. V. officinalis уруғлари шакли ўзгарган косача 
барглар ва гул ён баргчалари билан ўралган. Меваси ёнғоқсимон. Тарқалиши 
уруғларнинг учида ҳосил бўладиган туклари ёрдамида рўвагидан чиқиб, ҳаво 
оқимида учиб, янги-янги жойларгача тушиши билан содир бўлади. [9, 10, 43]. 
Термиз шаҳри шароитида эса, ўсимликлар гуллари чангланиб бўлгач, 2-3 кундан 
кейин уруғчи оч қўнғир тусга киради ва тугунча бўрта бошлайди. Тугунча дастлаб 
жадал шаклланиб, 3-5 кунда мева шаклини олади. Улар қўнғир тусли, учли, 
узунчоқ бўлади. Меваси 40-45 кун давомида тўлиқ пишиб етилади. 

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг 
маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
58 
Москва шароитида П.К. Енин бошчилигидаги олимлар олиб борган илмий 
тажрибаларда V. officinalis меваларининг шаклланиши 78-80 кунгача давом этиши 
аниқланган [43]. 
Биринчи вегетация йилида кузги муддатда экилган ўсимликларнинг 
мевалари май ойининг охирги ўн кунлигидан июн ойининг бошларигача пишиб 
етилади. Меваларнинг пишиб етилиши 32 кунгача давом этади. Баҳорги муддатда 
экилган ўсимликларда эса, меваларнинг пишиш фазаси июн ойининг бошларидан 
ва июл ойининг бошларигача давом этиб, 29 кунни ташкил этади. Тажрибаларнинг 
иккинчи йилида, об-ҳавонинг ноқулай келганлиги, яъни, ёғингарчиликнинг 
кўплиги билан ҳаво нисбий намлиги миқдорининг ошиб кетганлиги, ҳар иккала 
вариантдаги ўсимликларда ҳам мевалаш фазасининг кечроқ бошланишига сабаб 
бўлди (1-жадвал). Бу кўрсаткичлар учинчи вегетация йилида, тегишли ҳолда кузги 
муддатда экилган ўсимликларда 30 ва баҳорги муддатда экилган ўсимликларда 28 
кунни ташкил этди. Кузги муддатда экилган ўсимликларда пишган меваларнинг 
узунлиги 3,5±0,5-4,3±0,3 мм, эни 1,0±0,2-1,5±0,2 мм, диаметри эса 0,2±0,04-
0,6±0,07 мм бўлиб, мевалари тўлиқ етилган, чўзиқ тухумсимон, оч қўнғир рангда 
писта шаклда бўлади. Баҳорги муддатда экилган ўсимликларда пишган 
меваларнинг узунлиги 3,0±0,3-3,7±0,4 мм, эни 0,8±0,1-1,2±0,2 мм ва диаметри 
0,1±0,02-0,3±0,05 мм бўлиб, 0,1 мм дан кичик диаметрли мевалар тўлиқ етилмаган. 
1-жадвал