Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

 
 
 

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг 
маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
57 
УДК: (633.888 + 581.522):631.445.52 
ДОРИВОР ВАЛЕРИАНА (VALERIANA OFFICINALIS L.) НИНГ МЕВАЛАШ 
БИОЛОГИЯСИ 
Э.Э. Абдуназаров Қ.Ғ. Зокиров 
Термиз давлат университети 
[e-mail]
 
 
Дунёда аҳоли сонининг ошиши кенг ассортиментдаги доривор, озиқ-
овқатбоп ва ҳушбўй-зиравор ўсимликлар хом ашёси хилма-хиллигини 
кўпайтиришни ҳамда улардан янги турдаги маҳсулотларни ишлаб чиқишни тақозо 
этмоқда. Ўз навбатида, бундай ҳусусиятларга экспортбоп доривор ўсимликларни 
танлаш, улар хом ашёсига бўлган эҳтиёжларни маҳаллий флорада мавжуд бўлган 
ёки ўзга ҳудудлар флорасига тегишли интродуцент ўсимликлар ҳисобига 
қондириш, ўсимликларни турли тупроқ-иқлим шароитида етиштиришнинг 
самарадор усулларини ишлаб чиқиш долзарб муаммолардан бири ҳисобланади.
Бугунги кунда жаҳонда доривор, озиқ-овқатбоп ва ҳушбўй-зираворлик 
ҳусусиятларини сақловчи қимматли ўсимликларни ишлаб чиқаришга жалб этиш 
ҳамда етиштириш йўлларини такомиллаштиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда. 
Бундай истиқболли ўсимликлар қаторига Valeriana. officinalis L. ҳам киради ва 
ҳозирда Valerianaceae оиласининг валерианалар туркуми 250 дан ортиқроқ 
турларни ўз ичига олиб, Евро-осиё қитъасининг мўътадил иқлимли ҳудудларида 
кенг тарқалган [40]. МДҲ да уларнинг 23 тури, хусусан Ўзбекистонда 3 та (V. 
chionophila, V. ficariifolia, V. fedtsсhenkoi) тури ўсади [33, 110, 111]. 
Тадқиқот методлари. Valeriana. officinalis ни 1000 дона уруғнинг массасини 
аниқлашда С.С. Лищук методидан фойдаланилди [29]. 
Ўсимликнинг морфологик тузилишини онтогенез даврлари бўйича 
ўрганишда Т.А. Работнов [41], К.И. Родионенко [44], Л.А. Жуковаларнинг [21] 
методларидан фойдаланилди. Ўсимликнинг латент даврида 100 та уруғи олиниб, 
уларнинг узунлиги, эни ва қалинлиги ўлчанди, шунингдек, 1000 та уруғнинг 
оғирлиги ўн марта такроран тортилиб, шакли ва ранги таҳлил қилинди. 
Илмий изланишлар мобайнида тўпланган натижаларни статистик қайта 
ишлаш Г.Н. Зайцев [22] нинг қўлланмаларига асосан амалга оширилди.