Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
305 
қарамлик кўрсаткичларини, қишлоқ хўжалик маҳсулоти ва тайёр озиқ-овқатни 
четдан олиб олиб кириш ва четга чиқариш балансини, таққосланадиган ўз ишлаб 
чиқариши ва импорт маҳсулотига ички ва ташқи баҳоларнинг, улгуржи ва чакана 
баҳоларнинг нисбатини, ташқи савдони эркинлаштиришдан қишлоқ хўжалиги 
ишлаб чиқарувчилари учун кўрилиши мумкин бўлган зарарни баҳолашни, 
истеъмолчилар учун импортни чеклашдан зарарни баҳолашни ва бошқа баъзи 
кўрсаткичларни олади.
Қишлоқ хўжалиги жиҳатига оид энг муҳим кўрсаткичлардан бири 
давлатнинг молиявий кўмагидир. Маълумотларга қараганда қишлоқ хўжалиги 
ишлаб чиқарувчиларини давлат томонидан молиявий қувватлаш даражаси Янги 
Зеландияда 3 фоиз, Австралияда 10 фоиз, АҚШда 21 фоиз ва Канадада 27 фоиз 
бўлиб, бу мамлакатлар қишлоқ хўжалиги экспортга қаратилган бўлса ҳам 
давлатнинг қувватлаши юқори эмас.
Қишлоқ хўжалиги товар ишлаб чиқарувчилари Швецияда (82 фоиз), 
Норвегияда (75 фоиз) ва Японияда (74 фоиз) давлатдан энг катта молиявий мадад 
оладилар. Бу мамлакатларда табиий иқлим шароитлари қишлоқ хўжалиги ишлаб 
чиқаришини юритиш учун ноқулай бўлсада, улар озиқ-овқат хавфсизлигини ўз 
ишлаб чиқариши ҳисобига таъминлайдилар.
Иқтисодий тараққий этган мамлакатларда қишлоқ хўжалиги сиёсатини 
амалга оширишни давлат томонидан қувватлашнинг асосий йўналиши – бозор 
баҳоларини қувватлаб туришдир (75-80 фоиз). Қишлоқ хўжалик товар ишлаб 
чиқарувчиларига тўғридан-тўғри тўловлар қишлоқ хўжалигини молиялашнинг 
умумий ҳажмининг 18-20 фоизини ташкил этади, молиявий қувватлашнинг бошқа 
шакллари 15-20 фоизни ташкил этади.
Маҳсулот турлари бўйича ҳам харажатларнинг бир қисми баҳоларни 
қувватлаш тизимига тўғри келади. Айни пайтда Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт 
ташкилотига аъзо мамлакатлар бўйича ўртача олганда кунгабоқар ва жун ишлаб 
чиқариш устун даражада тўғридан-тўғри субсидиялар ва молиявий қувватлашнинг 
бошқа шакллари орқали рағбатлантирилади, баҳолар орқали эмас.
Келтирилган кўрсаткичлар молиявий қувватлашнинг фақат бир йўналишини 
– тўғридан-тўғри субсидияларни акс эттиради ва қолган тўрттасини – бозор 
баҳоларини 
қувватлаш, 
қишлоқ 
хўжалиги 
ишлаб 
чиқарувчиларининг 
харажатларини қисқартириш, кредит орқали қувватлаш ҳамда билвосита 
қувватлаш ва имтиёзларнинг бошқа шаклларини ҳисобга олмайди.
Бироқ, улар деҳқончилик ва чорвачилик тармоқларини давлат томонидан 
қувватлаш зарурлиги ҳақидаги аниқ гувоҳлик бермоқда. Ишлаб чиқаришни давлат 
томонидан номинал молиявий қувватлаш коэффициенти (СNS) миқдорий 
баҳолашнинг бошқа шакли бўлиб, унинг асосида у ёки бу мамлакатнинг қишлоқ 
хўжалик маҳсулотлари жаҳон бозоридан чегараланиб олганлиги даражаси ҳақида 

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг