Metrologiyaning asoslari

2-MA’RUZA
DETALLARNING ANIQLIGI VA YAROQLIGINI ANIQLASHDA QO’LLANILADIGAN O’LCHOV VOSITALARI.
REJA:

1. 
   Buyumlarning aniqligini baholashdagi o‘lchov vositalari va universal o‘lchovchi asboblar to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar.
   
2. 
   Buyumlar yaroqliligini muqobil (alternativ) tekshirish vositalari.
   
3. 
   Liniyali o‘lchovlar uchun universal vositalar.
   
4. 
   Teshiklar, burchaklar, kesmalarni o‘lchash uchun vositalar.
   
5. 
   Faol nazorat to‘g‘risidagi tushuncha.
   
6. 
   O‘lchov vositalarining tanlanishi.
   

Buyumlarning aniqligini baholashdagi o‘lchov vositalari va universal o‘lchovchi asboblar to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar
Ma’lum metrologik tavsifnomalarga ega, normativ-texnik hujjatlar bilan tartibga solingan, qandaydir fizik kattaliklarning o‘lchovlarini o‘tkazish uchun mo‘ljallangan qurilmalar o‘lchov vositalari hisoblanadi. Barcha o‘lchov vositalarini uchta asosiy turga bo‘lish qabul qilingan: o‘lchovlar, o‘lchov uskunalari, o‘lchovchi asboblar. SHunday qilib, o‘lchovlar o‘lchovlarning o‘tkazilishida alohida rol o‘ynaydi va ГОСТ 16263-70 bo‘yicha - bu o‘lchovlar vositasi, bu berilgan miqdorning fizik kattaliklarini qayta ifodalash uchun mo‘ljallangan o‘lchov vositasidir. O‘lchovning turi uning tuzilishiga bog‘liq bo‘ladi va bir mohiyatli va ko‘p mohiyatli o‘lchovlarga bo‘linadi. Bir mohiyatli o‘lchov fizik kattalikning faqat bir mohiyatini ifodalaydi. masalan, tosh (gir), kondensator, induktivlik g‘altagi va hokazo.

Ko‘p mohiyatli o‘lchov turli miqdordagi bir qator bir nomdagi kattaliklarni ifodalaydi, masalan, chizg‘ich (lineyka), toshlar to‘plami, uzunlikning uchidagi o‘lchovi, kondensatorlar to‘plami va hokazo.

Hozirgi vaqtda ishlab chiqarishda turli o‘lchov vositalari qo‘llaniladi, ular 2000 dan ortiq fizik kattaliklarning aniqligi va sifatini baholashga imkon beradi. ГОСТ 16504-81 ga binoan barcha vositalar ularning avtomatlashtirilganligi darajasiga binoan qo‘lda bajariladigan, mexanizatsiyalashtirilgan, avtomatlashtirilgan va avtomatik tizimlarga bo‘linadi. Ularning aniq ijrolinishidan qat’i nazar, barcha vositalar ularning funksional maqsadlarni bajarishi uchun zarur bir qator umumiy xususiyatlarga egadir.