Metrologiyaning asoslari

14-MA’RUZA
SHPONKALI VA SHILITSALI BIRIKMALAR.
REJA:

1. 
   Shponkali birikmalar turlari.
   
2. 
   Shponkali birikmalarning o‘lchamlari, joizliklari va o‘tqazishlari. Ularning belgilanishi.
   

Shponkali birikmalar turlari
Shponkali birikmalar vallarni maxsus qurilmalar (muftalar) yordamida o‘zaro bir-biri bilan, shuningdek, turli aylanadigan jismlarning vallari, o‘qlari bilan biriktirish uchun mo‘ljallangan. Shponkali birikmalar standartlashtirilgan.

Shponkali birikmalar ikki tipga: prizmatik va segmentli shponkali kuchlanishsiz va ponali shponkali kuchlanishli birikmalarga bo‘linadi.

Birinchi tipdagi birikmalar ko‘p tarqalgan, chunki ular ulanadigan elementlarni ancha aniq markazlashtirish va harakatsiz va siljiydigan birikmalarni (yo‘naltiruvchi shponkalarni valda mahkamlagich bilan ishlatishda) olishga imkon beradi. Segmentli shponkalar faqat harakatsiz birikmalarni olishga imkon beradi.

Ponali shponkali birikmalar kam uchraydi, masalan, biriktiriladigan detallarning o‘qlari mos kelishiga yuqori talablar qo‘yilganida ularni ishlatish mumkin emas, chunki ular bunda geometrik o‘qlarni o‘tqazish oraliqi o‘lchamiga o‘zgartiradi. Bunday birikmalar o‘qlarning og‘ishi katta ahamiyatga ega bo‘lmagan hollarda (shkivlar, maxoviklarda) ishlatiladi.