Metrologiyaning asoslari

Metrik rezbalarning joizliklar va o‘tqazishlar tizimi
Rezba joizliklarining qurilishining tuzilishi silliq silindrik birikmalar joizliklarining tuzilishi singaridir. Rezbali birikmalarda ham asosiy og‘ishishlar: gaykalar uchun bosh harflar bilan, boltlar uchun kichik harflar bilan tayinlanadi.

Joizliklarning kattaliklari rezbaning nominal diametri va qadamining o‘lchamlariga qarab tayinlanadi.

Ularni joizliklar qatoriga joylashtiriladi va aniqlik darajalari deb ataladi.

Asosiy og‘ishishlar bilan joizliklarning qo‘shilmasi joizliklar maydonini tashkil etadi.

ГОСТ 9000-81 bo‘yicha 0,25-0,9 mm diametrli metrik rezbalar uchun sirtqi d(D), o‘rtacha d₂(D₂) va ichki d₁(D₁) diametrlar uchun og‘ishishlar nazarda tutilgan bo‘lib, ular o‘tqazishlarni olish uchun qo‘llaniladi.

Vint rezbasining o‘rtacha diametri d₂ ning asosiy og‘ishishlari h bilan, gaykaniki - H bilan ifodalanadi.

Boltlar va gaykaning rezbasi diametrlarining joizliklarini belgilaydigan quyidagicha aniqlik darajalari belgilangan.

Aniqlik darajasi

Bolt diametri sirtqi d = 3.5

o‘rtacha d = 5

gaykaniki ichki D = 5.6

o‘rtacha D₂ = 3.4

ГОСТ 9000-81 bo‘yicha rezba joizliklarining quyidagi maydonlari belgilanadi:

Vintlarniki 5h3, 5h5; Gaykalarniki 4H5, 4H6, 3G5, 3G6.

Gaykalar va vintlar joizliklari maydonlarining qo‘shilmasi: 3G5/5h3, 3G6/5h3, 4H5/5h3, 4H6/5h3, 3G5/5h5, 4H5/5h5.

Asosiy og‘ishishlar qatorlari: boltlar uchun yuqorigi va gaykalar uchun pastki:

Rezbaning diametrlari uchun Sirtqi (boltlar) - h, g, f, e, d Ichki (gaykalar) - H, G, E, F.

Sirtqi va ichki rezbaning diametrlari joizliklarining mohiyatlarini belgilaydigan aniqlik darajalari:

Bolt diametri sirtqi d - 4, 6, 8.

o‘rtachad₂-3,4,5,6,7,8,9,10

gaykaniki ichki D₁ -4, 5, 6, 7, 8.

o‘rtacha D₂ - 4,5,6,7,8,9.

Rezba diametri joizligi maydoni aniqlik darajasini ko‘rsatadigan raqam bilan va asosiy og‘ishishni ko‘rsatadigan harf bilan ifodalanadi, masalan, 7N, 8g, 6g, bunda o‘rtacha diametrning joizligi maydoni birinchi o‘ringa qo‘yiladi, so‘ngra - gaykalar uchun ichki diametrning yoki boltlar uchun sirtqi diametrning joizligi maydoni qo‘yiladi, masalan, 5N6N, bunda 5N - gaykaning o‘rtacha diametri joizligi maydoni, 6N - gaykaning ichki diametri joizligi maydoni.

Rezbaning ifodasi rezbaning turini, nominal diametrini, qadamini, joizlik maydonining yo‘nalishini, buralish uzunligini ko‘rsatadi.

Chizmalarda kengaytirilgan yoki qisqacha ifodasi ko‘rsatiladi.

Kengaytirilgani: boltniki M24x2LH – 7g6h - 18,

Gaykaniki M24x2LH – 5H6H - 18.

Bu shunday o‘qiladi: metrik rezba d = 24 mm, P = 2 mm, chapki, bolt rezbasining joizligi maydoni 7g6h, gayka rezbasining joizligi maydoni 5H6H, buralish uzunligi katta (normal emas) - 18 mm.

Kisqachasi: bolt M24-6g, gayka - M24-5H, yig‘ish chizmasida M24-5H/6g.

Bu shunday o‘qiladi: metrik rezba d = 24 mm, P = 3 mm, o‘nggi, bolt rezbasining joizligi maydoni 6g (bolt rezbasining aniqlik darajasi va asosiy og‘ishishi d₁ va d₂ bir xildir), gayka rezbasining joizligi maydoni 5H (gayka rezbasining aniqlik darajasi va asosiy og‘ishishi D₂ va D₁ bir xildir), buralish uzunligi normal N.