Metrologiya va standartlashtirish

3-Laboratoriya ishi

Uzunlikni tekis parallel chekli o’lchovlarni atalishi. Shu o’lchovlar yordamida mikrometir ko’rsatkichlar xatoligini aniqlash.

Ishning maqsadi:

1. Tekis parallel chekli o‘lchovlardan blok tuzish qoidasini o’lchamlari tashkil etish asosiy yo‘l-yo‘riqlarini o‘rganib olish.

2. Mikrometr ko‘rsatkichi xatoligini aniqlash va uning yaroqliligi haqida hulosa chiqarish.

Uzunlikning tekis parallel chekli o‘lchovlari.

Uzunlikning tekis parallel o‘lchovlari to’g‘ri burchakli parallelepiped yoki o‘zaro o’lchanadigan 2 tekis yuzali to‘g‘ri doiraviy silindr shaklida bo‘ladilar. Odatda ular o’lchanadigan yuzalari aniq ishlov berilgan (meyoriga yetkazilgan) po‘lat plitkalardan iborat. Plitkalarda o‘lchov laming nominal o ‘laim markalab qo‘yiladi. Uzunlikning chekli o‘lchovlari uzunlik birligini saqlash va uzatish uchun, o’lchovlarni va priborlami tekshirish va bo’laklarga bo’lish (graduirovka) uchun shuningdek detallar o’lchamlarini o’lchash, stanoklami sozlash va shunga o ‘xshashlarda qo’llaniladilar. O’lchash vositalarini tekshirish va bo‘laklarga bo'lish uchun hizmat qiladigan chekli o'lchovlar na’munaviy deyiladi. Detallar o‘lchamlarini o‘lchash uchun qo'llanilndigan o'lchovlar (plitkalar) ishchilar deyiladi. Uzunlikning chekli o’lchovlarini o’lchanadigan yuzalari bir plitkani ikkinchisi ustida britganda biri ikkinchisi bilan mustahkam ilakish (yopishish) qobiliyatiga ega. Bu qobiliyat talab qilinadigan o‘lchamni olishun. o‘lchamlari turlicha bo‘lgan bir necha plitkalarda bloklar tuzish imkoniyatini yaratadi. Uch o‘lchovlar (plitkalar) to‘plami (nabor) shunday jamlanadiki, qaysiki uncha ko‘p sonda bo‘lmagan plitkalardan uchta o‘nlik belgigacha zanir bo‘lgan o‘lchamlar bloki tuzish mumkin bo‘lsin. To‘plami 87 ta plitkadan tanlangan o‘lchovlardan istagan blokni tuzish uchun bloka kiruvchi maksimal plitkalar soni hamisha 4 donadan ko‘p bo‘lmasligi kerak. Blok tuzishdan oldin taxminiy hisoblab olinib, birinchi navbatda oMchami mingdan bir ulush millimetrdan tashkil etuvchilari undan keyin bzdan bir ulush millimctmi va shunga o‘xshash boshqalari tanlanadi. Masalan, o‘lchami 57,745 bo‘lgan blokni tuzish talab etilsin