Metrologiya va elektr

§1.3. Elektr o‘lchash zanjirlarining elementlari va ularni hisoblash 
O‘lchash  rezistoridagi  kuchlanish  va  toklar  orasidagi  faza  siljishlar  ma’lum 
darajada  farq  qiladi.  Shu  sababli  o‘lchash  rezistorlarining  o‘zgaruvchan  tokdagi 
                                                      
8
 Truls Norby. Electrical measurements. University of Oslo. Norway. 2010. (2-adabiyot, 14-bet)
 

---

18 
 
almashlash  sxemasi  1.1  –  rasmda  tasvirlangan.  O‘lchash  rezistorining  to‘la 
kompleks qarshiligi quyidagi ko‘rinishga ega: 
   
  
 
     
 
   
 
   
 
 
 
     
 
 
 
   
 
             
  
 
bunda 
  – rezistorning to‘la qarshiligi;   – faza burchagi.
9
 
Ikkinchi darajali xatoliklar e'tiborga olinmagan holda 
       , ya’ni, 
   
 [ 
 
      
 
 
 
 
 
     
 
 
 
 
]
 
 
 
 
1.1 – rasm. 
Chastota 200 kGs da 
 
 
 
 
 
 
 – ikkinchi darajali kichik bo‘lganligi sababli 
   
 [ 
 
   
 
 
 
 
]
 
 
      
bunda 
   
 
 
 
 
   
 
 
 
 – vaqt doimiysi. Rezistorlarning induktivligi 
a) halqali rezistor uchun (1.2 – rasm, a) 
       [  
  
 
 
 
 
 
 
 
]     
  
 
b) unifilyar chulg‘amli rezistor uchun (1.2 – rasm, b) 
          
 
 
 
 
 
   
 
    
  
  
bunda 
 
 
            
 
1.2 – rasm. 
                                                      
9
 N.V. Raghavendra, Krishnamurthy. Engineering metrology and Measurement. Stanford University Press, / 2013. 
(3-adabiyot, 11-bet) 

---

19 
 
Parallel yig‘ilgan N qoplamali kondensator sig‘imi quyidagicha aniqlanadi: 
          
 
 
   
 
         
bunda 
   –  qoplama  yuzi,  m
2
; 
   –  qoplamalar  orasidagi  masofa,  m;   
 
  – 
dielektrikning nisbiy dielektrik singdiruvchanligi. 
Silindrsimon koaksial kondensator sig‘imi quyidagicha aniqlanadi: 
          
 
 
   
   (
 
 
 
 
)
  
bunda 
  – silindr uzunligi, m;  
 
 – ichki silindrning tashqi diametri, m; 
 
 
 – tashqi 
silindrning ichki diametri, m.
10
 
Toroidal g‘altakning induktivligi quyidagicha aniqlanadi: 
a) kesim yuzasi to‘g‘ri buchakli karkasga o‘ralgan g‘altak uchun (1.3-rasm, a): 
      
 
      
     
     
    
  
 
b) kesim yuzasi aylana bo‘lgan karkasga o‘ralgan g‘altak uchun (1.3-rasm, b): 
                √ 
 
   
 
      
  
 
 
1.3 – rasm