Метрология



Download 404,95 Kb.
bet17/89
Sana25.02.2022
Hajmi404,95 Kb.
#299709
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   89
Ўлчашжараѐни – бу солиштириш экспериментини ўтказиш жараѐнидир (солиштириш қандай усулда бўлмасин).
Ўлчаш усули – бу физик экспериментнинг аниқ, маълум структура, ўлчаш воситалари ва эсперимент ўтказишнинг аниқ йўли, алгоритми ѐрдамида бажарилиш, амалга оширилиш, усулидир.
Ўлчаш одатда ўлчашдан кўзланган мақсадни (изланаѐтган катталикни) аниқлашдан бошланади, кейин эса шу катталикнинг тавсифини тахлил қилиш асосида бевосита ўлчаш объекти (ўлчанадиган катталик) аниқланади. Ўлчаш жараѐни ѐрдамида эса шу ўлчаш объекти тўғрисида информация ҳосил килинади ва ниҳоят баъзи математик қайта ишлаш йўли билан ўлчаш максади ҳақида ѐки изланаѐтган катталик ҳақида информация (ўлчаш натижаси) олинади.
Ўлчаш натижаси – ўлчанаѐтган катталикнинг сон қийматини ўлчаш бирлигига кўпайтмаси тарикасида ифодаланади.
Х = n(х), бу ерда Х – ўлчанадиган катталик
N – ўлчанаѐтган катталикнинг қабул қилинган ўлчов бирлигидаги сон қиймати;
(х) – ўлчаш бирлиги
Ўлчаш жараѐнини автоматлаштириш муносабати билан ўлчаш натижалари ўтказмасдан тўғридан-тўғри электрон ҳисоблаш машиналарига ѐки автоматик бошқариш тизимларига берилиши мумкин. Шунинг учун, кейинги пайтларда , айниқса, кибернетика соҳасидаги мутахассисларда ўлчаш ҳақидаги тушунча қуйидагича таърифланади.
Ўлчаш – бу изланаѐтган катталик ҳақида информация қабул қилиш ва ўзгартириш жараѐнидир. Бундан кўзда тутилган мақсад шу ўлчанаѐтган катталикни ишлатиш, ўзгартириш, узатиш ѐки қайта ишлашлар учун қулай шаклдаги ифодасини ишлаб чиқишдир.
Ўлчаш фан ва техниканинг кайси сохасида ишлатилишига қараб у аниқ номи билан юритилади: электрик, механик, иссиклик, акустик ва х.к.
Бевосита ўлчаш – ўлчанаѐтган катталикнинг қийматини тажриба маълумотларидан бевосита топиш. Масалан, оддий чизғич ѐрдамида узунликни ўлчаш.
у=с х;
Бунда у - муайян бирликда ифодаланиб ўлчанаѐтган катталикнинг қиймати;
с - шкаланинг бўлим қиймати;
х – шкаладан олинган қайднома.
Билвосита ўлчаш. Бевосита ўлчанган катталиклар билан ўлчанаѐтган катталик орасида бўлган маълум боғланиш асосида катталикнинг қиймати топиш. Масалан, тезликни ўлчаш.
у=f(x1x2…xп).
Мажмуий ўлчаш - бир неча номдош катталикларнинг бирикмасини бир вақтда бевосита ўлчашдан келиб чиққан тенгламалар тизимини ечиб, изланаѐтган қийматларни топиш. Масалан, ҳар хил тарози тошларининг
массасини солиштириб, бир тошнинг маълум массасидан бошқасининг массасини топиш учун ўтказиладиган ўлчашлар.

Download 404,95 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   89




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish