“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”

γ
ke lt 
- keltirilgan xatolik yordamida me‘yorlanadi.
γ
kelt
=(Δx/x
max
) ·100
(3)
bu yerda 
Δx 
– o‗lchash vositasi shkalasini to‗liq chegarasidagi absolyut

---

201 
xatolikning maksimal kattaligi.
x
max
– o‗lchash chegarasi (shkala chegarasi) 
γ
ke lt
– keltirilgan xatolikning 
qiymatiga ko‗ra 
A
S
– aniqlik sinfi beriladi.
Masalan, GOST 417-81 ga muvofiq voltmetr va ampermetrlar uchun bu qator koeffitsientlar 
bilan keltirilgan:
(1,0; 1.5; 2.0; 2.5; 4.0; 5.0; 6.0)
·
10
n
, bunda n=(0; -1; -2). Shunga ko‗ra, agar, masalan, 
keltirilgan xatolik 
γ
ke lt
6% dan ortiq bo‗lsa, o‗lchash vositasi metrologik shahodatlashga tortiladi.
Qolgan hollarda aniqlik sinfi shunday holda beriladiki, bunda, keltirilgan xatolik moduli 
shartini qanoatlantirishi uchun
A
S
>│ γ
kelt
│
(4)
bo‗lishi kerak.
Agar qiyoslash natijasida 
│γ
ke lt
│=0,22% 
bulsa, 
(4)
asosan yuqorida keltirilgan qatorda qiymat 
bo‗yicha eng yaqini bo‗lib 0,25 son hisoblanadi. Shunga ko‗ra ishchi aniqlik sinfi A
S
=0,25.
Yuqoridagilarga asosan, aniqlik sinfi maksimal absolyut xatolikni aniqlaydi va ushbu o‗lchash 
vositasi bilan shkalaning tanlangan chegarasida bu xatolik o‗rinli bo‗ladi, ya‘ni o‗lchangan kattalik 
uchun noaniqlik zonasini tavsiflaydi.
Masalan, voltmetr bilan o‗lchash natijasi 20 V ga teng, shkala chegarasi (0…..30) Volt, o‘lchash 
vositasining aniqlik sinfi A
S
=2,5.
Keltirilgan xatolik ifodasidan absolyut xatolikni topamiz