“Метрология асослари ” фанидан амалий машғулотлар учун электрон ўқув-услубий қўлланма

2. Назарий қисм
 
Сифат масаласи ҳар бир ишда, у қандай иш бўлишидан қатъий назар, 
унинг асосий баҳолаш критерияси (кўсаткичи) бўлиши керак. Агарда ҳар бир 
инсон ўз ишига юқори маъсулият билан қараб асосий баҳолаш критериясига 
муносиб равишда иш кўрса ҳаётимиз кундан – кунга яхшиланиб бориши 
турган гап, бу эса бутун мамлакат бўйлаб сифат масаласини юқори даражага 
кўтаради.
Метрология бўйича мавжуд адабиётлар охирги йилларда нашр этилган 
адабиётларни ўрганиш, уларнинг тахлили “Сифатни виртуал схемаси” ни 
ишлаб чиқиш имкониятини беради (1-расм). Виртуал схема бўйича 
метрология фанига оид асосий масалаларни осон ва етарли даражада 
ўзлаштириш мумкин, бундан ташқари бу схема талабаларда бу фанни 
ўрганишда қизиқиш уйғотади. Чунки метрология, стандартлаштириш ва 
сертификатлаштириш – сифатни бошқаришда умумий асосий ташкил 
этувчиси ҳисобланади. Бу схемани чуқур ўрганиб ва тахлил қилиб қуйидаги 
хулосаларни келтириш мумкин: 
- 
маҳсулот сифати, кишилар ҳаётининг равнақи унинг сифати (яшаш 
даражаси) олдиндан яратилган сифат фундаменти (пойдевори)га 
боғлиқдир; 
- 
сифатнинг юқори даражаси бу юртимизнинг илмий, техникавий 
юксалиши билан чамбарчас боғлиқдир; 
- 
илмий техникавий юксалиш эса сифатнинг асосий уч белгиси бўлган 
метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш ривожини 
таъминлаб беради; 
- 
сифатнинг уч асосий белгисига дунёда мавжуд бўлган ва фаолият 
кўрсатаётган стандартлаштириш бўйича халқаро ташкилотлар: Халқаро 
– 
стандартлаштириш ташкилоти (ИСО), метрология соҳасида 
қонунлаштирувчи халқаро ташкилот (МОЗМ), Халқаро савдо 
ташкилоти (ВТО) ўзининг ижобий таъсирини ўтказади ва ўтказиб 
келмоқда; 

---

МС
КХТ
(М
ОЗМ
)
ХС
Т
(
ИС
О
)
ХС
Т
(
ВТО
)
стан
дар
т
а
ген
тли
ги
Ўз
Улч
аш
лар
М у офи лик
белгилари
в
қ
Ст
ан
да
рт
ла
р
Сифат
пойдевори
Ма сулот сифати,
экология, аёт ха фсизлиги 
ҳ
ҳ
в
И лмий социал ва ма рифий
сало ият
ъ
ҳ
2
1
а
ср
20
а
ср
19
а
ср
1
8
а
ср