Metodologiyasi


a y e v N . Tarix falsafasining nazariy asoslari. — Т.: M a'naviyat, 2008



Download 6,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/386
Sana01.02.2022
Hajmi6,88 Mb.
#420875
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   386
Bog'liq
Tarix fani metodologiyasi

. ^ a y e v N . Tarix falsafasining nazariy asoslari. — Т.: M a'naviyat, 2008.
15


X IX
asr oxiri - XX asr boshida tarix falsafasining ko‘pgina yan- 
gi yo‘nalishlari vujudga kelgan. U larning h a rb iri o ‘z tadqiqot pred- 
m etiga ega boMgan. M asalan, tarix n in g aylanm a harakati nazariya- 
si nam oyandalari (N ikolay Danilevskiy, Osvald Shpengler, A rnold 
Toynbi), o ‘z o 'tm ish d o sh lari kabi, o‘z oldiga tarixiy jarayon q o- 
n uniyatlarini aniqlash vazifasini qo'ygan. Xristian tarix falsafasi­
n ing ko‘p sonli yo'nalishlari: neotom izm (Jak M ariten, Etyen A nri 
Jilson va boshq.), neoavgustizm (M oris Blondel, G abriyel M ar­
sel, Jan Lakrua), teyyardizm (Pyer Teyyar de Sharden) va qism an 
ekzistensializm (K arl Yaspers) nam oyandalari tarixn ing m azm u- 
ni m uam m osini bosh m u am m o deb hisoblaganlar. Tarixiy bilish- 
n ing gnoseologik nazariyasi va tanqidi nam oyandalari (Vilgelm 
Diltey, Benedetto Kroche) esa tarixshunoslik (istoriografiya) doira- 
si bilangina cheklanib qolm aganlar, balki so‘zning keng m a’nosida- 
gi tarixiy ongni ham tah lil qilganlar. N eokantchilik tarix falsafasi 
(Vilgelm Vindelband, G e n rix Rikkert) va «analitik» tarix falsafasi 
(E rn est Nagel, Karl G em p el va b.) ham o ‘zining alohida predm eti- 
ga ega. XX asr tarix falsafasi aksariyat hozirgi yo'nalishlarining m u- 
him xususiyati shundan iboratki, ularning predm eti sifatida jahon
tarixi, hozirgi sivilizatsiyaning global m uam m olari am al qilad i1.
T arix fani m etodologiyasi m ustaqil fan sifatida X IX asr oxir- 
gi choragi — XX asr b o sh lari davom ida shak lland i. Bu davrda 
ta rix fan in in g m etodologik m u am m olari boshqa joylarga nisba- 
ta n G e rm a n iy ad a ja d a llik bilan o 'rg a n ila bo shlandi va bu bora- 
d a ikkita o ‘ziga xos « m aktab»lar sh ak lland i. Baden m ak tab in in g
yetakchi vakillari nem is tarixch i va faylasuflari V.Vindelband 
(1848—1915) va G .R ik k e rt (1863—1936)lar edi. U la r o ‘zla rin in g
fa n n in g m etodologiyasi borasidagi q a ra sh larin i sh ak llan tirib , uni 
quyidagicha ifoda qildilar: «tabiiy fan la rn in g vazifasi - um um iy 
q o n u n la rn i sh ak llan tirsa, tarix fan in in g vazifasi — alo h id a d a lil- 
larn i tavsiflashdir»2.

Download 6,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   386




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish