Metodologiyasi



Download 6,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet73/386
Sana01.02.2022
Hajmi6,88 Mb.
#420875
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   386
Bog'liq
Tarix fani metodologiyasi

ja ra y o n la rn in g
yoritilishi, tavsifi, tahlili va ayrim hollarda- 
gi tan q id iy 
xulosalari va mulohazalari tarix fani haqidagi keyin­
gi asrlarda (a so sa n
X V III asrdan boshlab) Yevropada yuzaga kel- 
gan 
falsafiy 
yondashuvlarning ham asosiy elem entlarini kuzatish 
m u m k in . 
Sharq tarixchilari, xususan o'zbek xalqining farzand- 
ari sanalgan Abu Rayhon Beruniy, Abu Bakr M uham m ad Ja’far 
an ^ arshaxiy, Abulg'oziy Bahodurxon, Ibrat, Ogahiy, M uham - 
mad 
Y u su f 
Bayoniy, Avaz M uham m ad A ttor H o'qandiy kabi bir 
qator tarixn avislar 
ham o'z asarlarini yaratish jarayonida tarix il-
83


mi haqida qator qim m atli fikrlar va falsafiy yondashuvlarini ba­
yon etganlar.
Abu Rayhon B eruniyning tarix bayonida voqealarning aniq va 
ishonarli tarzda, ixtiloflardan xoli ham da haqqoniy tavsiflanishi 
va talqin qilinishiga alohida e ’tibor qaratiladi. Ayniqsa tarixning 
buzib ko‘rsatilishini m a’qullam aydi1.
Abulg‘oziy Bahodurxon tarix va tarixchilar haqida quyidagi 
fikrlarni bildiradi: «M uarrixlar ... onlarning podshohlik qilg‘on, 
tug'g'on va o‘lg‘on tarixlarini, yaxshi va yomon qilg'on ishlarini 
yozib tururlar. Bir podshoh otina bir donishm an kishi bir tarix ay­
tib turur. Yana bir necha yillardan so'ng shul podshohning avlo- 
didan bir podshoh bo'lg'onda taqi bir donishm and m uarrix pay- 
do bo‘lub, man ul burungi m uarrixdan yaxshi ayturm an teb, bu
podshohning otina taqi bir tarix aytib turur. Shundoq q ila -q ila ....
podshohlarning otlarig'a ba’zilariga o‘n tarix, ba’zilariga yigirma 
tarix va ba’zilariga o ‘ttuz tarix aytib tururlar». Abulg'oziy Baho­
durxon o ‘z asarini yaratar ekan, tarixiy jarayonlar va voqealarni 
obyektiv ravishda yoritishga harakat qilganligini alohida ta ’kid- 
laydi: «Emdi ko‘nglingizga kelm asunkim faqir taraf tutub yolg‘on 
aytqon bo'lg'aym an va yo o ‘zim ni g‘alat ta’rif etqon bo‘lg‘ayman». 
Sharq tarixnavisligida nafaqat adabiyot, she’riyat va boshqa kito- 
batchilik sohalarida, balki tarix va tarixnavislik sohalarida ham til 
om iliga alohida e’tibor qaratilgan. Xususan, tarixiy asarlar mualli- 
fi Abulg'ozi o ‘z asarlarini ona tilida yozayotganligini ta ’kidlab: 
«... bu tarixni yaxshi va yomon barchalari bilsin, deb turk tili bi­
lan aytdim . Bir kalima chig‘atoy, turkiydan, forsiydan va arabiy- 
dan qo'shm aym an, ravshan bo'lsin deb, turkiyni ham andoq ay- 
tibm anki besh yashar o ‘g‘lon tushunar», — deb yozadi. Abulg'ozi 
tarixiy voqealarni badiiy lavha va she’rlar orqali tavsiflaydi.
X IX asr ikkinchi yarm i - XX asr boshlarida yashab ijod qil­
gan tarixchi M uham m ad Yusuf Bayoniy «Shajarayi Xorazm- 
shohiy* asarini yozar ekan, undagi ayrim voqealar tafsilotlarini
1

Download 6,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   386




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish