Metodologiyasi

TARIX FANI TADQIQOTLARIDA M A X SU S-TAR IXIY
U SLU B LA R
Tarixiy-genetik uslub. Genetik uslub — o'tmishdan bugungi kun-
gacha. Retroprospektiv uslub — bugundan oUmishgacha. Sinxron
uslub. Xronologik uslub — tarixiy hodisalarning ketma-ketligini,
vaqtida o'rganish. Diaxron uslub. Tarixiy taqqoslash uslubi. Tarixiy
tipologik uslub. Tarixiy tizimli uslub.
T arix fan in in g m axsus tadqiqot uslublari falsafiy, um um fan 
tad q iq o t uslublariga aso slangan b o ‘lib, u la r an iq-m uam m oviy 
u slu b larn in g aso sin i ta sh k il etadi. Tarix fani tad q iq otlarid a b u n ­
day u slu blarning b ir nechtasi q o 'llan ila d i, u la r quyidagilardir: 
tarix iy g enetik uslub; genetik uslub; retrospektiv uslub; sinxron 
uslub; xronologik uslub; diaxron uslub; tarix iy taqqoslash uslubi; 
tarix iy m etodologik uslub; tarixiy tizim lilik uslubi.
Tarixiy-genetik uslub. 
T arixiy genetik uslub va retrospektiv 
uslu blar keng tarq a lg an b o'lib, u lar tarixiy vo q ealarning tark i- 
bi, vazifalari va o ‘zg arish larn i ketm a-ket o ch ib berishga yo'nal- 
tirilgan .
T arixiy-genetik m e to d n in g m ohiyati sh u n d ak i, o'rg an ilay o t­
gan vo qelik nin g tarkibi, tu zilish i, vazifalari va undagi o'zgarish- 
la rn i tarix iy h arak a t jaray o n larid a k etm a-ketlikda tadqiq etishga 
q aratilg an b o 'lib , ta d q iq o t obyektining real holatiga im kon q ad ar 
k o 'p ro q y aq in lash tirilish ig a im kon b erad i1.
T arixchi I. K ovalchenkoning ta ’kidlashiga k o'ra m a zk u r uslub­
lar «m antiqiy tabiati b o 'y ich a bu analitik va induktiv, axborotning 
bayon etilishga k o'ra esa tavsifiydir*2.
U sabab va oqibat o 'rtasid ag i b o g'liq lik n i aniqlashga yo 'n al- 
tirilg an bo 'lib , u yoki bu tarixiy jara y o n larn in g kelib ch iqishini 
ta h lil qilishga asoslan adi. B unda tarixiy voqea ham individual, 
h am k onkret ho latda ko'rin ad i.