Metodologiyasi

u s lu b
ho racifb ish o!ib b c rg a n i'jan- 
s u z
lingvisti 
F. D e
S o ssy u r d astlab k ilard an b o 'lib «diaxron* 
va
«sinxron» a ta m a la rin i ta rix fani tad qiqo t uslublari doirasiga kirit- 
di. 1973-yii ta r ix c h ila i
n in g xaiqaro kongressida stru k tu ra liz m
va
u n in g ta rix iy ta d q iq o t la rdagi im k o n iyatlari haq id a ilk b o r m a’ru- 
za qilind i.
S tru k tu ra (tu zilish) ob y ek tn in g m u h im xususiyatlari va jih a t- 
la rin i a n iq lab beru vch i ich ki m u sta h k am va b arq aro r m un osabat- 
la rin in g tiz im i sifatida tu sh u n ila d i. S hun in g d ek bu uslub tarix - 
d a ta rix iy voqelik, h o d isa va ja ra y o n larn i u la rn in g ichki tarkibiy 
ja ra y o n la ri va h o d isalari tiz im i, u la rn in g o ‘zaro b o g 'lan ish i va 
m u n o sa b a tla rn i te k sh iru v ch i sifatida q a rash n i an g latad i. Ichki 
b o g 'la n ish la r va m u n o sab atlard ag i b u zilish la r yoki b o 'sh liq la r bu 
tiz im n in in g m u k a m m allig ig a p u tu r yetkazadi. Jam iy atd a m ak- 
ro s tru k tu ra la r va m ik ro stru k tu ra la r m avjud b o 'lad i. T arixchi na- 
faqat taraq q iy o t d arajasin i o 'rg a n ish i, balki, sin x ro n ravishda sa- 
b a b -o q ib a tli alo q ad o rlik b ilan bir q ato rd a vazifaviy alo q ad o rlik n i 
h am o 'rg a n ish i lozim . B iroq s tru k tu ra listla rn in g b arch a q arash - 
lari h am ta rix c h ila r to m o n id a n to 'liq qabul q ilin m a g an , ayrim
ta rix c h ila r esa stru k tu rav iy lik ta rix d a n shaxsni siqib ch iq ara- 
di va ta rix iy ja ra y o n la rn in g tavsifi shaxs ishtirokisiz aks e ttirili- 
shi m u m k in , degan fik r h a m bildirganlar. B iroq stru kturaviylik 
u slublari o ra sid a n ta rix tad q iq o tlari u ch un qabul q ilin g an m ate- 
m a tik u slu b lar ta rix n i ilm iy o ‘rg an ishd a m a’lum m uvaffaqiyatlar- 
ga erishd i va ta d q iq o tlard a qand ay uslubdan kengroq foydalanish 
ta rix c h in ig o 'zig a bog'liqdir.