Metodologiyasi o z b e k I s t o n r e s p u b L ik a s 1

tadqiqotlarida 
ham bugungi kunda kom pyuter im koniyatlari, In-
t e r N E T
tarmoqlarida joylashtirilgan juda katta hajmdagi axborot-
lardan to ‘g ‘ri 
va unum li foydalanish katta aham iyat kasb etm oq-
da. Shunday 
ekan savol tug‘iladi: tarix fani tadqiqotlari sohalari
va tarix fani ta’lim i jarayonlariga kompyuter qachondan kirib kela
boshladi, 
tadqiqotlar va ta’lim jarayoni sohalarida u ning im koni­
yatlari 
qanday, qolaversa, kom pyuter va uning texnologiyalari-
dan 
foydalanish tarix fani va tadqiqotlari uchun qanday samaralar
berishi 
m um kin va hokazo. Q uyida shu haqda so‘z yuritiladi.
XX asrning 8 0 -9 0 -y illa r id a keng avj olgan axborotlashtirish
jarayoni tarix faniga ham ta’sir ko‘rsatdi. 90-yillarga kelib tarix
fani tadqiqotlarida kompyuterlardan asosan ilm iy ishlarni terish
va tahrirlash ishlarida foydalanila boshlangan bo‘lsa, keyincha-
lik manbalar bilan ishlashdagi yangicha uslublarda ham qoMla-
nila boshlandi. Manbalar matnlari va boshqa tasvirlar skanerlar
yordamida kompyuter xotirasiga kiritila boshlandi, ayni vaqt­
da optik disklarning paydo boMishi bilan kom pyuterlarning ju ­
da katta hajmga ega boMgan m a’lum otlarni saqlash imkoniyatlari
oshib bordi. Arxivlarda va boshqa hujjatgohlarda tadqiqotchilar
noutbukdan foydalangan holda o ‘zlarining juda katta m a’lum ot­
larni o ‘z ichiga olgan shaxsiy m a’lum otlar bazalarini yarata bosh-
ladilar. 90-yillarning oxirlariga kelib esa turli mamlakatlarda ta­
rixiy tadqiqotlar sohasida 
20
dan ortiq yirik m a’lum otlar banklari
faoliyat ko'rsata boshladilar.
Tarixiy tadqiqotlar sohasidagi axborotlashtirilishning tezkor