Metodik talablar

8-rasm. Xloroplastning umumiy ko‘rinishi

 

Stromalarni yashil pigment-xlorofill va boshqa pigmentlar to‗plangan qo‗sh 

membranali plastina lamellalar sistemasi teshib o‗tgan juft membranalarning cheti 

qo‗shilib  ketib,  diskning  qirra  deb  ataladigan  tovonini  hosil  qiladi.  Ular 

xloroplastning  yuzasiga  paralell  joylashadi.  Yashil  pigment  xlorofill  murakkab 

organik  modda  bo‗lib,  tarkibida  spirt  va  metanol  bo‗ladi.  Xloroplastlar  o‗z 

tarkibida 

xlorofill-yashil, 

karotin-qizil, 

ksantofil-sariq 

ranglardan 

iborat 

pigmentlarni  saqlaydi.  O‗simliklarda  fotosintez  –  assimilyatsiya  natijasida 

xloroplast  C

55

H

72

O

5

Mg  vujudga  keladi.  Fotosintez  hodisasi  natijasida  eng  avval 

birlamchi shakar, so‗ngra kraxmal vujudga keladi. Eng oddiy fotosintez jarayonini 

quyidagi formula bilan ifodalash mumkin. 

                  6CO

2

 + 6H

2

O+ 674 kkal = C

6

 H

12

O

6

 +6O

2

 

Xromoplastlar – tarkibida karatinoidlar gruppasiga kiradigan qizg‗ish-sariq 

rang  beradigan  pigmentlar  bo‗ladi.  Bu  plastidlar  o‗simlikning  gul,  mevalarida 

ko‗proq  uchraydi.  Xromoplastlar  –  disksimon,  tayoqchasimon,  uchburchaksimon 

va  boshqa  shakllarda  bo‗ladi.  Xromoplastlar  xlorofillning  karotinoid  bilan 

almashinishi  natijasida  protoplastidalarda  yoki  xloroplastidalardan  hosil  bo‗ladi. 

Plastidlar har xil yo‗llar orqali o‗zaro bog‗langan deb hisoblanadi. Masalan, xom 

pamidor    pishib  borishi  bilan  qizaradi,  bunda  xloroplastlar  xromoplastlarga  o‗tib 

pamidorga  qizil  rang  beradi.  O‗sayotgan  sabzi  ildizmevasining  yer  ustiga  chiqib 

qolgan qismi yashil rangga kirishiga sabab, xromoplastning xloroplastga aylanishi 

natijasidir.  Kartoshka  tuganagi  ham  ochilib  qolsa,  leykoplastlar  yashil 

xloroplastlarga aylanadi va tuganak po‗sti yashil rangga kiradi.