Metallurgiyada stexiometrik hisoblash

5-AMALIY MASHG’ULOT
XALKOPIRIT-PIRITLI MIS BOYITMALARINING RATSIONAL TARKIBINI HISOBLASH;
Ekzotermik va endotermik reaksiyalarning issiqlik samaralari Gess qonuni bo’yicha alohida komponentlarning issiqlik hosil bo’lish ko’rsatkichlari asosida hisoblanadi.
a) 2CuFeS₂ → Cu₂S + 2FeS + 0,5S₂
Reaksiya komponentlari hosil qilgan issiqlik, kkal/mol’:
CuFeS₂ =40940; Cu₂S =19000; FeS =22720; S₂= -30840


Reaksiyaning issiqlik samarasi aniqlanadi:
Q=(19000+2*22720+0,5*(-30840))-2*40940=-32860 kkal
48,8926 kg CuFeS₂ dissosiyasiyalanadi. Reaksiya bo’yicha sarf bo’luvchi issiqlik:
b) reaksiya: 4CuS → 2Cu₂S + S₂
reaksiya komponentlari hosil qilgan issiqlik, kkal/mol’:
reaksiyaning issiqlik samarasi:
Q = 2*19000 – 30840 – 4*11600 = -39240 kkal
2,840 kg CuS dissosiyasiyalanadi. Reaksiya boyicha sarf bo’luvchi issiqlik:
v) Reaksiya 2FeS₂→ 2FeS + S₂
Reaksiya komponentlarining hosil bo’lish issiqligi, kkal/mol’: FeS₂ = 42520; FeS = 22720; S₂ = -30840.


Reaksiyaning issiqlik samarasi:
Q = (2*22720-30840) -2*42520 = -70440 kkal.

g) Reaksiya S₂ + 2O₂ → 2SO₂
reaksiyalar bo’yicha 11,988 kg S₂ ajralib chiqadi. Reaksiyaning issiqlik samarasi 70960 kkal.
Reaksiya bo’yicha ajraluvchi issiqlik:

d) reaksiya 10Fe₂O₃ + FeS →7Fe₃O₄ + SO₂
Reaksiya komponentlarining hosil bo’lish issiqligi, kkal/mol’:
Fe₂O₃=196500; FeS=22720; Fe₃O₄=267000; SO₂=70960
Reaksiyaning issiqlik samarasi:
Q = 7*267000 + 70960-(10*196500 – 22720) = -47760 kkal
Oksidlangan FeS miqdori – 0,3973 kg. reaksiya bo’yicha sarf bo’luvchi issiqlik:

e) Reaksiya: 2FeS + 2O₂ →2FeO + 2SO₂
Reaksiya komponentlari hosil bo’lish issiqligi, kkal/mol’:
FeS = 22720; FeO = 63700; SO₂ = 70960
Reaksiyaning issiqlik samarasi:
Q = 2*63700 + 2 * 70960 – 2 * 22720 = 294840 kkal.
Oksidlanuvchi FeS miqdori 24,0466 kg
Reaksiya bo’yicha sarflanuvchi issiqlik miqdori:

j) reaksiya: 2FeO + SiO₂ → 2FeO * SiO₂
Tashlanma shlakning barcha FeO fayalit bilan, ya’ni 2FeO*SiO2 birikmada bog’langan deb hisoblanadi.
Kislorod-mash’alli eritish pechida SiO₂ bilan bog’lanuvchi FeO miqdori 19,6536 kg. Reaksiya komponentlarining hosil bo’lish issiqligi, kkal/mol’:
SiO2 = 205400; 2FeO*SiO₂ = 343700; FeO = 63700.
Reaksiyaning issiqlik samarasi:
Q= 343700 –(2*63700+205400) = 10900 kkal.
Reaksiya bo’yicha ajraluvchi issiqlik:

Endotermik reaksiyalar natijasida ajralgan issiqlikning umumiy miqdori:
8754,8951+1161,6025+15913,028+215,8463=26045,371kkal
Ekzotermik reaksiyalar natijasida ajralgan issiqlikning umumiy miqdori:
26533,638+40324,76 +1490,7741 = 68349,172 kkal