Metallurgiya

Po‘lat ishlab chiqarishning birinchi bosqichi – qattiq xom ashyoni 
suyuqlanishi.
Bu bosqichda shixta suyuqlanadi va suyuq metallning vannasi 
qizdiriladi. Metallning harorati unchalik yuqori emas, temir intensiv oksidlanadi va 
qo‘shimchalarni oksidlaydi (marganets, kremniy va fosfor). Bu bosqichning eng 
asosiy vazifasi – fosforni yo‘qotishdir. Buning uchun suyuqlanishni olib borishda 
shlak tarkibida CaO bo‘lishi kerak. P
2
O
5
temir oksidi bilan mustahkam bo‘lmagan 
birikmani hosil qiladi (FeO)
3
x P
2
O
5
. Kalsiy osidi yuqori haroratlarda, temir 
oksididan P
2
O
5 
ni o‘ziga biriktib uni shlakka o‘tqazadi. 
 
 
2P + 5FeO + 4CaO = (CaO)
4
x P
2
O
5
+ 5Fe 
 

---

69 
Ikkinchi bosqich – qaynash. 
Bu
bosqichda metallik vanna qaynaydi. Qaynash 
jarayoni 
harorat 
qo‘tarilishi 
bilan 
jadallashadi. Harorat oshganda uglerodning 
oksidlanish reaksiyasi tezlashadi, bu jarayon 
haoratni yutilishi bilan kechadi: 
FeO + C = CO + Fe — Q 
Uglerodni oksidlash maqsadida, suyuq 
metallga kam miqdorda okalina, temir rudasi 
qo‘shiladi, yoki suyuqlanma kislorod bilan 
puflanadi. Uglerodni temir oksidi bilan 
reaksiyaga 
kirishganda, 
uglerod 
oksidi 
pufakchalari suyuq metalldan chiqadi va 
buning natijasida “metallning qaynashi” 
kuzatiladi.
 
“Qaynash” vaqtida metallning tarkibida uglerodning miqdori, talab 
etiladigan ko‘rsatgichgacha pasayadi. “Qaynash” paytida po‘lat tarkibidagi 
oltingugurtni chiqarib tashlash asharoitlari ham hosil bo‘ladi. 
FeS + CaO = CaS + FeO 
Hosil bo‘lgan – CaS shlakda eriydi, temirda esa erimaydi, buning natijasida 
oltingugrt shlakka o‘tqaziladi.