Metallurgiya kOmBinatı nawayi mámleketlik kánshilik instituti

B - variyant. Aktivlestirilgen kómirge organikalıq spirtlerdiń adsorbsiyalanishini anıqlaw
Reaktivler hám materiallar : quramında spirtler saqlaǵan aqaba suw úlgileri, konsentrasiyasi anıq spirtli eritpeler, aktivlestirilgen kómir, filtr qaǵazı.
Tajhizotlar: 100 ml li konusli kolbalar, ólshew cilindrleri, stalagmometr.
Jumıstı orınlaw tártibi
Kolbaǵa quramında organikalıq qosılmalar saqlaǵan aqaba suvidan 20 -50 ml alıp, oǵan 1-2 g aktivlestirilgen kómir salıp, jaqsılap aralastırıladı hám 20 -30 minutada adsorbsiyalash ushın qóyıladı. Izertlew atırǵan dáslepki suwdiń sirt keriliwshenligi hám kómirge adsorbsiya procesi aqırına jetkennen keyin, filtrlab alınǵan teń salmaqlılıq eritpesiniń (filtratning) sirt keriliwshenligi anıqlanadı.
Aldınan kalibrlangan “sirt keriliwshenligi -suwdaǵı organikalıq elementlardıń konsentrasiyasi” baylanıslılıǵı grafigidan paydalanıp, sirt keriliwshenliginı bahalarına qaray, organikalıq qosılmalar konsentrasiyasini dáslepki hám teń salmaqlılıqtaǵı bahaları anıqlanadı (2-súwret).

2-súwret. Sirt keriliwshenligidıń konsentrasiyaga baylanıslılıq kalibrlash iymek sızig'i.
Suw quramındaǵı kóplegen organikalıq elementlar suwdiń sirt keriliwshenliginı tómenletiw qábiletine iye. Sol sebepli suwdiń sirt keriliwshenliginı anıqlaw suwdaǵı organikalıq qosılmalarining muǵdarın anıqlawda qollanıladı.
Sirt keriliwshenligi (σ, N/m, J/m) - suyıqlıq kólemindegi molekulalar hám suyıqlıq - hawa shegarası daǵı molekulalarǵa tásir etiwshi kúshler esabına payda bolatuǵın hám qatlam shegarası birligine sáykes keletuǵın qosımsha erkin energiya bolıp tabıladı.
Sirt keriliwshenliginı anıqlaw usıllarınan biri stalagometrik usıl bolıp tabıladı.
Stalagmometr - shıyshe truba bolıp, onıń orta bólegi keńeytirilgen hám tubida kapilyar jaylastırılǵan. Stalagmometrdiń keńeytirilgen bólegi tómenden hám joqarıdan bólekshelerge bólistirilgen. Suyıqlıqtıń sirt keriliwshenliginı anıqlaw ushın Stalagmometrdiń tómengi bólegi suyıqlıqqa tushuriladi jáne onıń joqarıdaǵı belginen bálentlew etip sıpaladi. Stalagmometrdi vertikal tárzde jaylastırıp, belgiler arasındaǵı suyıqlıq kóleminden tamshılar muǵdarı anıqlanadı. Daslep tamshılar muǵdarı suw ushın keyininen, izertlew atırǵan suyıqlıqlar ushın anıqlanadı.
Izertlew atırǵan suyıqlıqlardıń sirt keriliwshenligi tómendegi formula menen anıqlanadı:
bul jerde σ-izertlew atırǵan suyıqlıqtıń sirt keriliwshenligi ;
σ0-distillangan taza suwdiń sirt keriliwshenligi ;
n- izertlew atırǵan suyıqlıq tamshıları muǵdarı ;
n0 - berilgen Stalagmometrde distillangan taza suw tamshıları muǵdarı
Tómendegi kestede suwdiń sirt keriliwshenligi σ dıń temperatura asıwı menen azayıp barıwı kórsetilgen.

t, ^0ӯ	σ , N/m
18 20 25	73,05 72,75 71,97

Alinǵan natiyjeler tómendegi kestede jazıladı.

Suyıqlıq	Tamshılar muǵdarı	σ  , N/m	Konsentrasiya
Disillengen suw
Daslepki aqaba suw			C0
Adsorbsiyadan keyin suw (teńsalmaq eritpe)			Cp