Metallurgiya” kafedrasi “Metallurgik jarayonlarda issiqlak va massa almashinuvi” fanidan

Vakumli yoy pechlari. Boshqa ko’rinIshdagi pech yoki qurilmalarda (masalan, PEYoP larida) olingan metallar sifatini oshirish maksadida, maxsulot kichik bosim ostida vakuum yoy pechlarida (VYoP larida) qayta eritiladi va buning natijasida metall tarkibidagi zararli kushilmalar va korIshib ketgan gazlar metall tarkibidan chikarib yuboriladi (ma‘lum mikdorda tozalanadi). VYoP lari asosan yuqori reaktsion xisoblangan metallar, ya‘ni titan, niobiy, volfram, tsirkoniy, tantal, molibden kabilar va shuningdek, yuqori sifatli po’latlarning kuyma yombilarini qayta eritish uchun Ishlatiladi. Pech Ishchi kamerasida bosim 1.0 - 0.001 Pa ni tashqil qilishb, zamonaviy VYoP larida vazni 50 kG dan 60 tonnagacha bo’lgan kuyma yombilar olinadi.
Vakum yoylarda iqizitish manba bo’lib uzgarmas tokni,yoyi xizmat qiladi,u pasaygan bosimda metall buglarida yonadi. Sarflanadigan elektrod erib boradi,metall tomchilari kristallizator tagida tuplanadi va Suyuq metali vanna \SMV\ tashkil qiladi,bu esa kotib kuymani shaklantiradi.Po’lat va titan eritishda VYoPlarda odatda «muttasil»li (gluxim) kristallizator bilan texnologik sxema kullaniladi,kiyn eriydigan va yuqori reaktsion metallar eritish uchun kuymani cho’zIsh kerak.
Pechning asosiy elementlari-Ishchi kamera, shtok-elektrodkotirgich (elektrodushlagich), sarflanuvchi elektrodlar, kristallizator, poddon va solenoidlar tashqil etadi.
Ishchi kamera - o’zidan tsilindr shaklidagi suv bilan sovutiluvchi payvandlangan konstruktsiyani ifoda etadi. Uning yuqori qismida yoyning yonIshi va eritish jarayonini kuzatib borIsh uchun maxsus yoritish qurilmasi va kuzatish darchasi mavjud. Masofadan turib kuzatuvchilar uchun Ishchi zonadagi jarayon maxsus perisqop yordamida ekranga tushirib beriladi. Ishchi kameraning pastki flanetsiga kristallizator katiriladi.
SHtok - elektrodushlagich sarflanuvchi elektrodni unga katirIsh, elektrodni xarakatga keltirIsh va elektrodni tok bilan ta‘minlash uchun xizmat qiladi.
Sarflanuvchi elektrodlar shtokka payvandlash yoki maxsus kiskichlar bilan turli usullarda katiriladi. Shtok va elektrodlarni xarakatga keltirIsh elektr yoki gidravlik yuritma yordamida amalga oshiriladi.
Kristallizator ichki gilza va po’latdan yasalgan, magnitsizlantirilgan (nomagnit) tashqi kojuxdan iborat. Ularning orasida sovituvchi suv uchun bushlik mavjud.
Poddon kristallizator tipini berkitgan xolda qisman gilza ichigacha kiradi. Poddonning asosini misdan yasalgan katta massadagi disk tashqil etib, uning ustiga suv bilan sovitiluvchi po’lat qatlami yuritilgan.
Solenoid kristallizatorning yon qismiga urnatiladi. U kristallizator bilan birgalikda aksial magnit maydoni xosil qiladi. Solenoid maydoni yoydagi tok va vannadagi metalldan okayotgan tok bilan ta‘sirlashib yoy kuchlanIshini ortishiga olib keladi (po’lat uchun 19-19,5 dan 24-25V gacha), yoy yonIshini stabillashtiradi va yoyni kristallizator devorlariga utib ketishining oldini oladi.
VYoP larining elektr jixozlari. VYoP larning (kuch) bosh zanjiri tarkibiga kuyidagilar kiradi: elektr energiya manbasi, manbadan pechgacha tok tarmogi, pech konstruktsiyasidagi tok tarmoqlari, tok uzatuvchi shtok, elektrodushlagich, sarflanuvchan elektrod, kuyma yombi, kristallizator, vakuum kamerasi.

Pech kuch zanjirining to’la qarshiligi :

r=rsh+rgk+rk+rt

Rangli va qora metallurgiyada xomashyoni eritish va xomaki metallarni tozalashda zavonaviy hisoblangan induksion pechlar qo‘llaniladi. Bu pechlar asosan alyuminiy metallurgiyasida, mis va qo‘rg‘oshin metallurgiyasida, po‘lat ishlab chiqarishda samarali hisoblanadi.